علی شاهنظری - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
علی ضیاءتبار احمدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
میرخالق ضیاءتبار احمدی - استاد گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
قاسم آقاجانی مازندرانی - مربی گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

حرکت روبه پایین آب به سمت زهکش، نسبت به جریان های افقی و شعاعی تاثیر بیشتری بر حرکت ذرات خاک به طرف پوشش زهکشی دارد . در این تحقیق، با نصب یک سیستم زهکشی زیرزمینی متشکل از سه زهکش به فاصله 20 متر و عمق 1/5 متر در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، اثر حذف جریان مستقیم آب از روی زهکش به درون آن بر سطح ایستابی و دبی زهکش ها بررسی شد . با قرار دادن لایه ای از پلاستیک روی پوشش شن زهکش میانی، از ورود مستقیم جریان عمودی به داخل زهکش جلوگیری شد. برای بررسی تغییرات عمق سطح ایستابی، چاه کهایی در داخل ترانشه زهکش و به فواصل 0/5، 1/5، 5 و 10 متر از هر زهکش در فواصل 5، 15، 25، 35، 45، 55 متر از نهر کلکتور حفر گردید. از ابتدای اردیبهشت تا پایان آذر 1390 ، عمق سطح ایستابی و دبی زهکش ها اندازه گیری شد. میانگین دبی زهکش فاقد پلاستیک (زهکش A) به میزان 12 درصد بیشتر از میانگین دبی زهکش دارای پلاستیک زهکش B بود. میانگین عمق سطح ایستابی در کلیه چاهکهای داخل ترانشه زهکش A 9/1 سانتیمتر بیشتر از مقدار متناظر زهکش B بود. همچنین، میانگین عمق سطح ایستابی در فاصله 0/5، 1/5، 5 متری از زهکش A به ترتیب حدود 5/2، 2/9، 0/05 سانتیمتر بیشتر از مقادیر متناظر زهکش B بود. رسوب خروجی از زهکش A، 74 درصد بیشتر از مقدار آن در زهکش B بود که نشان دهنده نقش قابل توجه جریان ورودی از روی لوله زهکش در انتقال رسوب به درون زهکش می باشد.

زهکش های زیرزمینی، جریان عمودی، پوشش پلاستیک، عمق سطح ایستابی، بار رسوب