حبیب اله بیگی هرچگانی - استادیار گروه علوم خاک، دانشگاه شهرکرد
گلنوش بنی طالبی - دانش آموخته ی کارشناسی ارشد گروه علوم خاک، دانشگاه شهرکرد

به رغم جنبه های مفید پساب شهری به عنوان منبع غنی از عناصر غذایی و ماده آلی، ورود فلزات سنگین در نتیجه ی کاربرد درازمدت آن در خاک های زراعی مشکلساز خواهد بود. هدف از تحقیق حاضر 1- تعیین غلظت کل فلزات سنگین روی، مس، کادمیوم، سرب،کروم و نیکل در خاک و دانه های گندم و ذرت و 2- محاسبه ی شاخص های انباشت آلودگی، انتقال گیاهی و شاخص خطر بهداشتی این عناصر پس از کاربرد درازمدت پساب شهری در منطقه ی طاقانک است. به همین منظور، دو مزرعه با خاک ظاهرا مشابه ولی با تاریخچه های متفاوت آبیاری انتخاب شدند: مزرعه ی اول فقط با آب چاه و مزرعه ی دیگر طی 23 سال اخیر فقط با پساب شهری شهرکرد آبیاری سطحی شده بودند. آبیاری با پساب در مزرعه ی دوم منجر به افزایش غلظت روی، مس، کروم و نیکل و افزایش شاخص انباشت آن ها از 1 به ترتیب به 1/2، 1/3، 1/6، 1/6 کاهش غلظت و شاخص انباشت کادمیوم و سرب به ترتیب به 0/4 و 0/8 گردید. بزرگترین شاخص انتقال به دانه های گندم و ذرت مربوط به کادمیوم 6/14 و 4/88 و سرب 4/85 و 4/96 کمترین مربوط به کروم 0/22 و 0/30 و البته نیکل (صفر) بود. غلظت کادمیوم، کروم وسرب در دانه ی گندم و ذرت فراتر از حد مجاز اتحادیه اروپا بود . شاخص خطر سرب برای کودکان و بزرگسالان در گندم و ذرت و شاخص خطر کادمیوم برای کودکان در ذرت بزرگتر از 1 بود که به مفهوم خطر جدی و فزاینده مصرف گندم و ذرت تولید شده در این ناحیه است

پساب شهری، فلزات سنگین، شاخص انباشت آلودگی، شاخص انتقال گیاهی، شاخص خطر بهداشتی