شیوا نصرتی پور - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
محسن نایل - استادیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
محسن شکل آبادی - استادیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
علیاصغر سپاهی گرو - استاد گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

به منظور تعیین منشا فلزهای سنگین، تاثیر عوامل مواد مادری، نحوه پیدایش خاک، و فعالیت های انسانی بر مقدار و توزیع فلزهای منتخب در زمین های اطراف نیروگاه شهید مفتح در استان همدان بررسی شد . سنگ مادر و مواد مادری انتقال یافته مختلف شامل شیل، شیست، سنگ آهک، آبرفت دامنه ای، پادگانه ی آبرفت رودخانه ای و آبرفت بادبزنی شکل شناسایی و نحوه تشکیل خاک در آن ها بررسی شد . غلظت کل فلزهای ،Ni ،Mn ،Cu ،Cd و Fe و Pb ،Zn در افق های پدوژنیک و مواد مادری تعیین و غلظت آنها در چهار بخش شیمیایی، شامل بخش قابل استخراج با اسید استیک، بخش قابل احیا، بخش قابل اکسید و بخش باقیمانده، به روش عصاره گیری متوالی چهار مرحله ای اندازه گیری شد. درجه تحول خاک های منطقه اندک است، به طوری که در بسیاری موارد شباهت زیادی بین خاک ها و مواد مادری از نظر مقدار فلزهای سنگین مشاهده می شود. خاک های آهکی و سنگ های آهکی نسبت به سایر خاک ها و سنگ ها دارای کمترین مقاد یر فلزهای مس، منگنز، نیکل، روی، سرب و آهن هستند . مستقل از نوع خاک و مواد مادری، بیشترین مقدار فلزهای سنگین، به استثنای منگنز، در بخش باقیمانده اندازه گیری شد . غلظت منگنز، در همه خاکرخ ها، در بخش قابل احیا بیشتر است . توسعه کم خاک ها و نیز حضور بیشتر فلزها در بخش باقیمانده، نشان دهنده تاثیر بیشتر ماده مادری در کنترل غلظت فلزها است؛ سهم فرایندهای خاکسازی در مرتبه دوم می باشد. سهم فعالیت های انسانی در غلظت بیشتر فلزها نامحسوس است؛ با این وجود، حضور قابل توجه سرب و، در مواردی، کادمیوم در بخش قابل استخراج با اسید استیک، بیانگر تاثیر فعالیت های انسانی بر غلظت این دو فلز است.

فلزهای سنگین، مواد مادری، بخش بندی شیمیایی، تحول خاک، آلودگی، نیروگاه