ولی فیضی اصل - استادیار موسسه تحقیقات کشاورزی دیم و دانشجوی سابق دکتری گروه علومخاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
امیر فتوت - دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا آستارایی - دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
امیر لکزیان - دانشجوی دکتری گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور تعیین آستانه تنش آبی و وضعیت آن در ژنوتیپ های مختلف گندم دیم در مدیریت های مختلف مصرف نیتروژن، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، به صورت کرت های دو بار خرد شده با دو زمان مصرف (کل در پاییز و ⅔ در پاییز و ⅓ در بهار) و چهار سطح نیتروژن (صفر، 30، 60، 90 کیلوگرم در هکتار) بر روی 7 ژنوتیپ گندم در سه بلوک در سال زراع 90-1389 به اجرا درآمد . همچنین برای محاسبه پارامترهای شاخص تنش آبی، ژنوتیپ های مورد نظر در شرایط آبیاری تکمیلی در نزدیک ترین فاصله با آزمایش قبل کشت شدند . دمای پوشش سبز در مراحل گلدهی و اوایل خمیری شدن اندازه گیری و شاخص تنش آبی گیاه CWSI محاسبه شد . حد مبنای پای ین با مفهوم شرایط بدون تنش (فرمول در متن اصلی مقاله) و حد مبنای بالا با مفهوم حداکثر تنش (فرمول در متن اصلی مقاله) شرایط بدون تعرق برای گندم دیم تعیین شد آستانه تنش آبی گیاه CWSI=0/4 محاسبه شد که عبور از آن 8 روز قبل از مرحله سنبله دهی اتفاق افتاد. در آستانه تنش آبی، مجموع 60 میلی متری از آب قابل استفاده تا عمق 50 سانتی متری پروفیل تخلیه شد. همچنین بین شاخص CWSI و عملکرد دانه در سطوح مختلف نیتروژن همبستگی منفی معنی داری P<0/01 وجود داشت. مصرف نیتروژن منجر به کاهش تنش آبی و افزایش عملکرد دانه شد. در مصرف تقسیطی و پاییزی N30 بهترین ژنوتیپ ها از لحاظ عملکرد دانه و مقاومت به تنش آبی به ترتیب اوحدی و رصد و در مصرف تقسیطی و پاییزی N60 به ترتیب ژنوتیپ های Cereal4 و رصد بود.

شاخص CWSI، آستانه تنش رطوبتی، وضعیت رطوبتی خاک و گیاه، نیتروژن، ژنوتیپ های گندم دیم