سمیرا تجری - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مجتبی بارانی مطلق - استادیار، گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
فرهاد خرمالی - استاد گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
فرشاد کیانی - استادیار، گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

شکل ها و پویایی فسفر در خاک میتواند تا حدود زیادی تحت تاثیر عملیات مدیریتی کشاورزی قرار گیرد. از آن جایی که فسفر معدن ی منبع غالب برای جذب گیاهی است، لذا آگاهی از شکل های معدنی در خاکها برای درک و دانستن زیست فراهمی فسفر و پایداری عملیات کشاورز ی ضرور ی است. هدف از این تحقیق، بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر شکل ها و توزیع فسفر معدنی با استفاده از روش عصارهگیری دنباله ای بود. بد ین منظور از چهار کاربری (جنگل، مرتع، باغ زیتون، زمین کشاورزی)، بر پایه طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار نمونه برداری تصادفی صورت گرفت. نتایج نشان داد که از بین بردن جنگل های طبیعی و تبدیل آنها به مزارع کشاورزی مقادیر فسفر کل و فسفر کل آلی را به طور معنی داری کاهش داد. افزون بر این، تبدیل کاربری اراضی از جنگل های طبیعی به اکوسیستم های کشاورزی موجب افزایش معنی دار فسفر کل معدنی و شکل های مختلف فسفر معدنی (فسفر لبایل، فسفر نامحبوس، فسفر محبوس در اکسیدهای آهن و آلومینیوم، فسفات های کلسیم محلول و فسفات های کلس یم کم محلول ) شد . بیشترین تغییرات را فسفر معدنی لبایل از خود نشان داد، به گونه ای که میزان فسفر لبایل معدنی در اثر تغییر کاربری از 1/75 در اراضی جنگلی به 13/01 میلی گرم در کیلوگرم در اراضی زراعی تغییر یافت که نشانگر افزایش حدودا 8 برابری نسبت به شاهد (کاربری جنگل) بود. نتایج همچنین نشان داد که فسفر معدنی مقاوم (عصارهگیری شده با اسید) شکل غالب فسفر معدنی در خاک های مورد مطالعه بوده و 50 تا 70 درصد از فسفر کل معدنی را شامل می شودکه می تواند بیانگر این باشد که کربنات کلسیم فراهمی فسفر در این خاک ها را کنترل می کند.

تغییر کاربری، جزءبندی فسفر، عصاره گیری دنباله ای، فسفر معدنی