حمزه میر - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسیعلوم خاک، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل
احمد غلامعلی زاده آهنگر - دانشیار گروه مهندسیعلوم خاک، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل
اسماء شعبانی - مربی گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل

فسفر به عنوان یک عنصر ضروری در تولید محصولات کشاورزی دارای اهمیت است. از سوی دیگر توانایی آن در القای کمبود عناصر کم مصرف ضروری و اثرات منفی آن بر محیط زیست، سبب توجه بیشتر به این عنصر شده است. از آنجا که ویژگی های خاک از عوامل مهم در واکنش فسفر در خاک هستند، پژوهش حاضر جهت بررسی و تعیین مهم ترین ویژگی های خاک موثر بر فراهمی فسفر با استفاده از روش های رگرسیونی و شبکه های عصبی مصنوعی در دشت سیستان انجام شد. بدین منظور تعداد 200 نمونه خاک از اراضی دشت سیستان تهیه و مقادیر فسفر قابل جذب و سایر پارامترهای فیزیکو شیمیایی آن اندازه گیری گردید. نتایج بیانگر آن است که روش شبکه عصبی دارای دقت بیشتری در برآورد فسفر قابل جذب نسبت به روش رگرسیون چند متغیره خطی می باشد، به گونه ای که شبکه عصبی پرسپترون چند لایه با آرایش 4-6-1 نزدیک به 90 درصد از تغییرات فسفر قابل جذب را با استفاده از برخی ویژگی های خاک (درصد رس، ماده آلی، کربنات کلسیم و اسیدیته) پیش بینی نمود ولی معادله رگرسیون حاصله تنها توانست 43 درصد از تغییرات فسفر را توجیه کند. نتایج کمی کردن اهمیت متغیرها به روش وزن ارتب اطی نشان داد عامل PH بیشترین مشارکت را در تغییرپذیری فسفر در منطقه مورد مطالعه دارد. به عبارت دیگر، مقادیر بالای pH مهم ترین عامل محدو د کننده فراهمی فسفر در خاک های دشت سیستان است.

رگرسیون چند متغیره، روش وزن ارتباطی، شبکه عصبی، فسفر قابل جذب