مجتبی شکوهی - دانشجوی دکتری گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
سید حسین ثنایی نژاد - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

در کشت دیم عوامل اقلیمی متعددی موثر هستند که از بین آن ها بارندگی به عنوان یک عامل بسیار تاثیرگذار شناخته می شود. هدف این مطالعه تعیین موثرترین دوره بارندگی در طی دوره رشد محصول جو دیم با استفاده از متغیرهای حاصله از شاخص تامین رطوبتی و بارندگی در شهرستان تبریز میباشد. شاخص بارندگی استاندارد شده SPI به عنوان شاخص تامین رطوبتی محصول در مقیاس های هفتگی لحاظ شد . نتایج نشان داد بیشترین همبستگی عملکرد با مقدار بارندگی در مقیاس زمانی ده هفتگی، بین 6 اسفند ماه تا 16 اردیبهشت ماه رخ می دهد. داده های این دوره زمانی بر اساس اینکه مقادیر شاخص SPI در مقیاس 28 هفتگی در هفته اول کاشت در حالت مرطوب SPI28≥0 یا خشک SPI28<0 باشند. به دو رابطه خطی بین مقدار بارندگی و عملکرد تفکیک شد. در صورتی که در هفته اول کاشت SPI28≥0 باشد، مقدار بارندگی بین 6 اسفند تا 16 اردیبهشت 78 درصد تغییرات عملکرد را توجیه می کند. مقایسه شرایط تامین رطوبتی اوایل کاشت نشان می دهد که به ازای دریافت مقدار یکسان بارندگی در دوره ششم اسفند الی شانزدهم اردیبهشت ماه، در صورت وجود رطوبت در اوایل کاشت، عملکرد محصول تا بیش از 60 درصد نسبت به شرایط خشک افزایش می یابد. از اینرو تنها یک دوره خاص بارندگی در طی دوره رشد بر عملکرد محصول تاثیرگذار نبوده و برای توجیه تغییرات عملکرد نسبت به بارندگی بایستی مقدار بارندگی در دوره ششم اسفند الی شانزدهم اردیبهشت ماه و شرایط تامین رطوبتی اوایل کاشت را همزمان در نظر گرفت.

تحلیل همبستگی، تغییرات عملکرد، دوره رش، شرایط رطوبتی