امیر بیات - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم خاک، دانشگاه شهید باهنر کرمان
محمد هادی فرپور - استاد علوم خاک، دانشگاه شهید باهنر کرمان
اعظم جعفری - استادیار علوم خاک، دانشگاه شهید باهنر کرمان

تشکیل و تکامل خاک ها در مناطق خشک و نیمه خشک شدیدا تحت تاثیر سازندهای زمینشناسی و ژیومورفولوژی منطقه می باشد . نهشته های جوان کواترنری، مارن های نیوژن و کرتاسه از مهم ترین و گسترده ترین سازندهای زمینشناسی در منطقه بردسیر می باشند. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر سازندهای زمین شناسی و همچنین اقلیم و سطوح ژیومورفولوژی بر ویژگی های فیزیک وشیمیایی، کانیشناسی و میکرومورفولوژی خاک های منطقه میباشد. در این مطالعه 11 خاکرخ متاثر از این سازندها و در رژیم های رطوبتی اریدیک، مرز اریدیک- زریک و زریک و بر روی سطوح ژیومورفیک پدیمنت پوشیده و سنگی، دشت های سیلابی و دامنه ای، سطوح حدواسط، باهادا و تراس ها حفر شد. حداکثر مقدار گچ در خاک های واقع بر سازندهای کواترنری و مارن های کرتاسه و حداکثر مقدار کربنات کلسیم در سازندهای نیوژن مشاهده شد. خاک های متکامل مانند آلفیسول ها در رژیم رطوبتی زریک و سطوح ژیومورفولوژی دشت دامنه ای و خاک های انتیسول در رژیم رطوبتی اریدیک و سطوح ژیومورفولوژی پدیمنت سنگی تشکیل شده اند . کانی های رسی مشاهده شده در این منطقه شامل اسمکتیت، ورمی کولیت، ایلیت، کایولینیت و کلریت می باشد که با حرکت از رژیم رطوبتی اریدیک به زریک نسبت اسمکتیت به ایلیت افزایش یافت. مطالعات میکرومورفولوژیکی نیز نشان داد با حرکت از رژیم رطوبتی اریدیک به زریک از بلورهای گچ کاسته شده و یا اثری از آنها دیده نمی شود و بالعکس بر ضخامت پوشش های رس و بلورهای کلسیت افزوده شد . همچنین این مطالعات نشان داد عوارض خاکساخت گچی عمده عوارض مشاهده شده در سازندهای کرتاسه و انواع عوارض خاک ساخت آهکی عمده عوارض مشاهده شده در سازندهای نیوژن می باشد.

آرجیلیک، ایران مرکزی، ردیف مواد مادری اقلیمی