حنیفه خرمایی - دانشجوی کارشناسی ارشد فیزیک خاک گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
فرشاد کیانی - استادیار گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
فرهاد خرمالی - استاد گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

روش هایی متفاوت برای ارزیابی شاخص فرسایش پذیری خاک وجود دارد که مهم ترین آن شاخص فرسایش پذیری ویشمایر و اسمیت است . این پژوهش با هدف بررسی میزان توانایی شاخص فرسایش پذیری ویشمایر و اسمیت در منطقه مورد مطالعه با توجه به مقادیر بالای سیلت و آهک خاک های لسی شرق استان گلستان و اختلاف منطقه مورد مطالعه از لحاظ درصد سیلت، آهک و بارندگی با مناطق شرق آمریکای مرکزی که این شاخص در آن ها ایجاد شده، شکل گرفته است. در این پژوهش فرسایش پذیری خاک به دو روش نموگراف ویشمایر و اسمیت و تعیین مقدار حقیقی آن انجام شد. در این راستا، سه کرت اندازه گیری انتخاب و مقدار فرسایش واقعی کرت ها در طی دو سال بارش با شدت های 5/7 الی 12/7 میلی متر بر ساعت اندازه گیری شد. شاخص ویشمایر و اسمیت در حدود 0/05 تا 0/092 مگاگرم در ساعت بر مگاژول در میلی متر به دست آمد. ارزیابی دقت شاخص ویشمایر از نتایج مقدار فرسایش واقعی A و نیز مقادیر به دست آمده با استفاده از مدل SWAT و دو شاخص فرسایش دهندگی R مبتنی بر شدت بارش نیم ساعته و روش فورنیه انجام شد. نتایج نشان داد که شاخص ویشمایر و اسمیت نسبت به مقدار واقعی فرسایش پذیری به دست آمده از کرت ها و شدت بارش نیم ساعته 182 برابر و با R فورنیه 4/11 برابر و این شاخص در اندازه گیری با مدل SWAT و شدت بارش نیم ساعته شش برابر و با شاخص فورنیه 0/35 برابر بدست آمد. نتایج به دست آمده برآورد بیشتر شاخص فرسایش پذیری ویشمایر و اسمیت در خاک های مورد مطالعه را نشان می دهد . ضعف کارایی این شاخص در اراضی لسی، لزوم پژوهش بیشتر در این زمینه را اجتناب ناپذیر می سازد.

شاخص فورنیه، فرسایش، مدل USLE، نموگراف ویشمایر و اسمیت