مینا بهرامی چگنی
زهرا کاکوله سرابی
سمیرا رحیمی

نتیجه بحث اینکه با تمایز نهادن میان بلوغ شرعی و بلوغ مدنی سن 15 سال قمری در پسران و ¹ سال قمری در دختران را اماره بلوغ برای انجام تکالیف مذهبی دانسته و سن 18 سال را اماره رشد می دانیم. در قانون مدنی افراد زیر 18 سال را غیررشید می دانند زیرا طبق مواد 211 و 1214 معاملات و تصرفات غیررشید در اموال خود نافذ نیست و اعتبارمعاملاتشان به نماینده قانونی آنها بستگی دارد. در ماده 1209 مصوب 1314 آمده بود هر کس که دارای 18 سال تمام نباشد غیررشید است. گرچه این ماده در دوره جمهوری اسلامی حذف شد وبلوغ معیار قرار گرفت اما تبصره2 ماده 1210 بالغ را لزوما رشید نمی داند ورویه قضایی و اداری نیز اثبات رشد را در افراد بالای 18 سال می داند و اصل بر صحت معاملات آنهاست مگر غیررشید بودن شان ثابت شود.اجمالا می توان گفت تفاوت حد بلوغ در مسایل عبادی غیرعبادی و خصوصا کیفر شدیدی چون قصاص که اقدامی جبران ناپذیر است از برخی روایات و نظریات فقهی استفاده می شود، ولی پژوهشی کامل و استدلال کافی درباره آن را به مجالی دیگر می سپاریم.