نظام نیمه آزادی

نظام نیمه آزادی شیوه ای است که بر اساس آن محکوم میتواند در زمان اجرای حکم حبس، فعالیت های حرفه ای، آموزشی، حرفه آموزی، درمانی و نظایر اینها را در خارج از زندان انجام دهد. در این روش بزهکار در صورت سپردن تضمینات لازم از آزادی نسبی برخوردار میشود به نحوی که در ساعات معینی میتواند برای انجام امور مشخصی مانند اشتغال، تحصیل، ملاقات با اعضای خانواده و سایر امور در اماکنی که از قبل مشخص گردیده، حضور یافته و پس از اتمام ساعات معینه، بلافاصله به زندان برگردد. بدیهی است ساعات ورود و خروج وی در دفاتر مخصوص ثبت شده و حضور وی در اماکنی که باحکم دادگاه در نظر گرفته شده است نیز توسط مسیولین اماکن مربوطه کنترل و به دادگاه گزارش میشود، نظام نیمه آزادی نیز همچون نهاد تعویق صدور حکم جزءنهادهای تازه تاسیس قانون مجازات اسلامی جدید محسوب میشود. که پیش از این سابقه تقنین در نظام کیفری ایران را نداشته است. نظام نیمه آزادی شیوهای است که بر اساس آن محکوم میتواند در زمان اجرای حکم حبس، فعالیتهای حرفهای، آموزشی، حرفه آموزی، درمانی و نظایر اینها را در خارج از زندان انجام دهد. در نظام های کیفری جدید در سالهای اخیر و در قرن 21 میلادی اکثر حقوقدانان و جرم شناسان مخالف حبس بوده و به علت مشکلاتی که برای این مجازات وجود دارد اکثر کشورها از اعمال مجازات حبس خودداری و به مجازات های جایگزین روی آوردهاند.اعمال مجازات حبس نه تنها خود شخص زندانی را مجازات میکند بلکه به طور غیر مستقیم بر خانواده او نیز فشار آورده و جامعه را نیز با مشکلات عدیده ای رو به رو می کند زیرا شخصی که زندانی میشود عموما سرپرست خانواده بوده که با زندانی شدن او عملا خانواده او نیز از لحاظ اقتصادی به علت فقدان شخصی که بتواند با کار و فعالیت خود هزینه های خانواده را تامین کند، با مشکلاتی مواجه میشود. لذا قانون مجازات اسلامی جدید در مواد 56 و 57 به بررسی نظام نیمه آزادی پرداخته است که در قوانین جزایی ما بی سابقه است. ماده 56 قانون مجازات اسلامی جدید مقرر می دارد نظام نیمه آزادی شیوه ای است که براساس آن محکوم میتواند در زمان اجرای حکم حبس، فعالیت های حرفه ای، آموزشی، حرفه آموزی، درمانی و نظایر اینها را در خارج از زندان انجام دهد.اجرای این فعالیت ها زیر نظر مراکز نیمه آزادی است که در سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی تاسیس میشود.از ماده فوق استنباط میشود که شخصی که به حبس محکوم گردیده در زمان اجرای حبس میتواند به فعالیت آموزشی مانند تحصیل پرداخته یا در خارج از زندان به یادگیری شغلی پرداخته یا مثلا در صورت اعتیاد به درمان خود در خارج از زندان بپردازد. قانونگذار اجرای نظام نیمه آزادی را که یک نهاد حقوقی تازه تاسیس در کشور ما میباشد منوط به تاسیس مراکز نیمه آزادی دانسته که زیر نظر سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی به فعالیت می پردازد. قانونگذار در ماده 57 قانون مجازات اسلامی به تشریح شرایط و چگونگی اعطای نظام نیمه آزادی پرداخته و اشعار میدارد، در حبس های تعزیری درجه پنج تا هفت دادگاه صادر کننده حکم قطعی میتواند مشروط به گذشت شاکی و سپردن تامین مناسب و تعهد به انجام یک فعالیت شغلی، حرفهای، آموزشی، حرفه آموزی، مشارکت در تداوم زندگی خانوادگی یا درمان اعتیاد یا بیماری که در فرآیند اصلاح یا جبران خسارت وارده بر بزهدیده موثر است محکوم را با رضایت خود او تحت نظام نیمه آزادی قرار دهد. همچنین محکوم میتواند در طول دوره تحمل مجازات و در صورت دارا بودن شرایط قانونی صدور حکم نیمه آزادی را تقاضا کند و دادگاه موظف به رسیدگی است. مطابق ماده 57 مشاهده میشود در نظام نیمه آزادی نقش بزهدیده بسیار مورد توجه واقع شده طوری که یکی از علل پیش بینی این تاسیس جبران خسارت بزهدیده است و با رضایت وی محکوم به حبس میتواند از این امتیاز استفاده کند.