مهرنوش کاوسی - کارشناس ارشد توسعه و برنامه ریزی

در ایران شهر به عنوان جایگاه حکومت و استقرار دستگاه اداری سیاسی حکومت های زمان وقت بود. در این راستا بعضی از پدیده های شهری وجود داشتند که از طرفی بازتاب زندگی معمولی مردم و از طرف دیگر منعکس کننده حضور حکومت در زندگی شهری بودند. از جمله آنها مناصب شهری می باشد که بستر ارتباطی حوزه قدرت مرکزی و حکومتمرکزی با سبک زندگی مردم بودند. مهم ترین بحث را می توان در محورهایی چون الگوی توزیع قدرت سیاسی در شهرها، نحوه مدیریت امور در واحد شهری و توزیع عملکردی آن در سطح کوچک ترین واحدهای شهری محله و نظایر آن تعیین کرد. مهم ترین مسیله ای که در این مقاله سعی شده تا به آن پرداخته شود این است که تا چه اندازه سلسله مراتب مدیریت امور مختلف شهری در ایران تحت نظارت و سلطه حکومت مرکزی قرار داشت و به چه مقدار واجد خصلت ها واختیارات خودگردانی و شبه خودمختارانه بود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان دهنده نقش این مناصب و میزان نفوذ آنهادر زندگی مردم بود. همچنین باید گفت که این منصب ها با ایجاد دستگاه های جدید اجرایی تا حد زیادی موقعیت پیشین خود را از دست دادند و با مقامات جدید جایگزین شدند. میزان حضور و نفوذ آنها بیانگر میزان قدرت این مناصب از سویی و دستگاه حکومت از سویی دیگر بود.

تاریخ اجتماعی، قاجاریه،مناصب شهری، کلانتر، گزمه، شیخ الاسلام، امام جمعه