هادی اعظمی - عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس

هر گاه سخن از جایگاه موقعیت و منزلت کشوری در منطقه ای به میان می آید بدون شک میزان و توان قدرت ملی آن کشور در مقایسه با سایر کشورها، اولین موضوعی است که مطرح می گردد. گرچه بطور نسبی و موردی برخی از صاحب نظران اقدام به رده بندی کشورها بر اساس قدرت ملی می کنند و سخن از بالا و پایین بودن قدرت ملی آنها به میان می آورند ولی بطور صریح و روشن ملاک آزموده ای برای این مهم بکار گرفته نشده است و علیرغم اینکه موضوع قدرت ملی و اندازه گیری آن از مباحث مهم جغرافیای سیاسی بشمار می آید اما اندازه گیری آن همیشه به صورت یک معضل در جغرافیای سیاسی باقی مانده است. موضوع سنجش قدرت ملی کشورها مستلزم ارزیابی و محاسبه مولفه ها و عوامل مختلف اقتصادی اجتماعی سیاسی سرزمینی نظامی فرهنگی و علمی آنها می باشد که محاسبه مجموع امتیازات عوامل مذکور نشانگر میزان قدرت ملی و تعیین جایگاه آنها در میان کشورها و در سطوح مختلف منطقه ای قاره ای و جهانی می باشد. با توجه به طرح موضوعاتی همچون تلاش برای دستیابی به رتبه اول قدرت منطقه ای ایران در سالهای اخیر مقاله حاضر سعی بر این دارد تا ضمن ارائه روشی برای سنجش و ارزیابی قدرت ملی کشورها اولا جایگاه و منزلت ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران را بر اساس سوح قدرت در نظام ژئوپلیتیکی جهانی مشخص و ثانیا مقایسه ای نطبیقی را با کشورهای منطقه جنوب غربی آسیا ارائه نماید. با مشخص شدن نقاط ضعف و قوت در ابعاد مختلف امکان برنامه ریزی در جهت رفع کاستیها و تقویت توانمندیها برای دست اندرکاران در راستای نیل به این مهم تسهیل خواهد شد.

ایران،جنوب غربی آسیا،جغرافیای سیاسی،ژئوپلیتیک، قدرت ملی