جمشید سربازجمشید - کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشگاه تبریز- وکیل پایه یک دادگستری
جواد صفایی کجاباد - کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشگاه تبریز

اصل 99 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نظارت بر انتخابات مختلف را به طور مطلق، بر عهدهی شورای نگهبان قرار داده است و منظور از نظارت مطلع بودن و اشراف داشتن بر امری توسط ناظر است. این که حدود اختیارات ناظر چیست و او صرفا باید مطلع امور باشد و مراتب را به مراجع مربوط گزارش دهد یا خیر اختیارات بیشتری داشته و در تصمیم گیریها نظر او هم باید اخذ شود، قانون باید تعیین کند. اصطلاحا به ناظری که صرفا باید اطلاع داشته باشد، ناظر اطلاعی و به این نوع نظارت، نظارت اطلاعی یا استطلاعی گفته می شود و به ناظری که باید تصمیمات اتخاذ شده علاوه بر اطلاع او به تصویب او هم برسد، ناظر استصوابی و نظارت را نظارت استصوابی گویند. مسیله استصوابی یا استطلاعی بودن نظارت شورای نگهبان، یکی از مسایل بحث برانگیز و چالشی است که همواره موجب مباحثاتی بین شورای نگهبان و کاندیداهای انتخاباتی و به تبع آن میان حقوقدانان بوده است. در این مقاله سعی شده است تا با تکیه بر منابع فقهی و حقوقی به قسمتی از سوالات مطرح در این خصوص پاسخ داده شود.

شورای نگهبان، قانون اساسی، نظارت استصوابی، نظارت اطلاعی، انتخابات