امیر الیاسی - کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز
مهدی آیینه - کارشناسی حقوق دانشگاه همدان

با پیشرفت تکنولوژی و علم و دست یابی بشر به فن آوری اطلاعات و استفاده از رایانه، انسان عصر حاضر افزون بر دنیای فیزیکی که از زمان خلقت خود با آن مانوس بوده و با شرایط و مقتضیات آن خو گرفته، به دنیای جدیدی به نام فضای سایبر پا گذاشته که از ویژگی هایمتمایزی برخوردار است. این فضا توانمندی هایی برای پیشبرد بهینه امور در اختیار دارد که بشررا ناگزیر از به کارگیری بدون تبعیض و فراگیرآن در تمامی عرصه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، صنعتی، بهداشت و درمان و حتی نظامی کرده است. انعطاف پذیری و سادگی بی نظیر این فضا در کاربری از یک سو موانع سنی، دانش و مهارت کاربران را بر داشته و از سوی دیگر زمینه های انحراف و سوء استفاده بسیاری را نیز فراهم نموده است که موجب پیش بینی تدابیر کیفری در این زمینه شده است )قانون جرایم رایانه ای مصوب 1388 یکی از کامل ترین قوانین در زمینه مبارزه با جرایم مربوط به فضای مجازی و رایانه ای می باشد). لذا با توجه به اینکه تدابیر کیفری همواره کارساز نبوده و مشکلات بسیاری فراروی تدابیر کیفری وجود دارد سیاست های پیشگیری از وقوع جرم متناسب ترین تدبیر سیاست جنایی بوده که در این میان پیشگیری اجتماعی از وقوع جرایم رایانه ای هر چند با محدودیت هایی مواجه می باشد یکی از اقدامات مهم در این زمینه محسوب می شود. این نوشتار بر آن است تا با تبیین ماهیت جرایم سایبری، تشریح مفاهیم پیشگیری از جرم و همچنین بررسی محدودیت های پیشگیری اجتماعی مناسب ترین راهکارهای پیشگیرانه اجتماعی از جرایم سایبری را به عنوان شاخه ای از پیشگیری از وقوع جرایم و انحراف های سایبری ارایه نماید.

فضای سایبر (cyber space)، جرایم سایبری (cyber crimes)، پیشگیری از جرایم سایبری (cyber crimes prevention)، پیشگیری اجتماعی (social prevention)، اخلاقیات سایبری (cyber ethics)