تفاوت عقد فاسد و باطل در اهل سنت و آثار عقد فاسد

فقهای امامیه، عقد باطل و عقد فاسد را به یک معنی گرفته اند؛ ولی در فقه حنفی، این دو عنوان، مفهومی متمایز از هم دارند. از نظر فقهای حنفی عقد باطل، عقدی است که ارکان آن فراهم نیامده و نامشروع به اصل است؛ مانند، قمار و عقد مجنون؛ ولی عقد فاسد، عقدی است که ارکان لازم را دارد و از اصل مشروع است، لکن خللی در یکی از ارکان آن به وجود آمده که شرایط لازم را ندارد، در چنین حالتی است که میگویند مشروع باصله لا بوصفه مانند بیعی که ثمن در آن مجهول است. در این نوشته با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی موضوع پرداخته شد و این نتایج به دست آمد: عقد فاسد ذاتا دارای اثر نیست و در این معنا با عقد باطل دارای معنای یکسان است اما بر خلاف آن، عقدی موجود محسوب میشود، عقد فاسد با زوال عامل مفسد، تبدیل به عقد صحیح میگردد، عقد فاسد یک واقعه حقوقی است و برای مشتری ضمان آور است، ملکیت با قبض منتقل میشود. البته آثار عقد فاسد، قبل از عقد و بعد از عقد متفاوت است