محسن ابراهیمی - مرکز مدیریت بحران شهر تهران (دبیرخانه طرح جامع مدیریت بحران شهر تهران)
وحید حسینی جناب - مرکز مدیریت بحران شهر تهران (دبیرخانه طرح جامع مدیریت بحران شهر تهران)

همه ساله حوادث متعددی از جمله زلزله و سیل در گوشه و کنار کشورمان به وقوع می پیوندد که با خسارات مالی و جانی زیادی همراه است. همچنین هزاران انسان در جهان در جریان وقوع بلایای طبیعی جان خود را از دست می دهند و صدها هزار نفر مجروح میشوند و شمار بسیاری نیز خانه و کاشانه خود را از دست میدهند. علاوه بر این حوادث ناشی از پیشرفتهای فنآوری جدید نیز جان انسان ها را تهدید می کند. چنانکه گفته م یشود با وجود کاهش چشمگیر شاخص مرگ و میر ناشی از انواع بیماری ها و پیشرفت های به دست آمده در زمینه بهداشت فردی و عمومی، اینک انسان ها بیشتر جان خود را در جریان بلایای طبیعی و حوادثی مانند تصادفات رانندگی، سقوط هواپیما و آلودگی زیست محیطی از دست میدهند. واقعیت آن است که ایران در این میان جزو کشورهای پرخطر و حادث هخیز دنیا قرار دارد که می توان به طور شاخص به خطر وقوع زلزله و حوادث رانندگی بیشمار اشاره کرد. د ر سا لهای اخیر ایم نسازی شهرهای کشور در برابر حوادث و سوانح غیرمترقبه مورد توجه قرار گرفته است. مدیریت شهری در سرتاسر کشور ناگزیر است برای کاهش اثرات بلایای طبیعی در شهرها، از کارایی بسیار بالایی برخوردار باشد و آن را با گذشت زمان افزایش دهد؛ همچنین، همواره روش های مدیریت و فناوری های موجود را به ویژه در مورد ایمنسازی خدمات تأسیسات و ساختمانهای شهر بهبود بخشد و به هنگام نماید. با توجه به نتایج پژوهشهای مربوط به کیفیت زندگی در کشورهای گوناگون، عوامل ”سعادت انسان“ را میتوان در سه عامل جامع زیر خلاصه نمود: احساس امنیت، احساس اجتماعی نمودن، احساس احترام به خود. این سه عامل جامع که نیازهای اساسی جوامع بشری می باشند، به عنوان ”مثلث سعادت بشر“ بیان شده اند. در مدیریت شهری، سه عامل فوق را می توان به صورت زیر شکافت: احساس وجود ایمنی و امنیت برای شهروندان، احساس برخورداری از امکان برقراری ارتباط با دیگران و انجام فعالیتهای اجتماعی با مشارکت سایر شهروندان، احساس مشارکت در امور اجتماعی و شهری و با اهمیت بودن نظرات و خواسته های شهروندان. ایم نسازی شهرها، افزایش کارایی روش های مقابله با بلایای طبیعی و ایمن سازی شهری را ضرورت بخشیده است. بنابراین آشکار است که پژوهش های کاربردی در امور مربوط به ایمن سازی شهرها در برابر بلایای طبیعی سبب افزایش ابتکارات در طراحی ها و یافتن بهترین سیاست ها و کارآترین و با صرفه ترین رو شها و و فناوری ها خواهد شد. برای دستیابی به این هدف، گنجاندن برنامه های کاهش آسی بپذیری شهروندان و جامعه که در معرض مخاطرات و بلایای طبیعی هستند در طر حهای توسعه شهری ضرورت دارد. در حقیقت، حفاظت از جان و مال مردم، گنجینه های دانش و مهار تهای موجود، ابزار تولیدی و صنعتی و تأسیسات و خدمات شهری در مقابل اثرات بلایای طبیعی، باید بخش جداناپذیری از طرح های آمایش کشور و مدیریت شهری قلمداد گردند.