شیما علاقه بندی - کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی گروه حقوق، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

به طور کلی، در قانون جزا هر جرمی دارای ارکانی است؛ سه رکن مادی، روانی و قانونی از ارکان تحقق جرم و فعل مجرمانه می باشد. در این فصل هر یک از این ارکان را برای تحقق معاونت در ارتکاب جرم بررسی می نماییم. معاونت در جرایم تعزیری در فقه و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 پیش بینی شده است. براساس ماده 126 ق.م.ا مصادیق معاونت به ترتیب نام برده شده است که شامل تهدید، ترغیب، تطمیع، تحریک، ساختن و تهیه وسایل ارتکاب جرم، تسهیل ارتکاب جرم و... می باشد. برای تحقق معاونت در جرم، باید وحدت قصد و تقدم یا اقتران زمانی بین رفتار معاون و مرتکب جرم وجود داشته باشد. تا قبل از تصویب کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی در خرداد 1375، مجازات معاون براساس ماده 43 قانون سابق در اختیار قاضی دادگاه بود که با توجه به شرایط و امکانات خاصی و مراتب جرم، درجات تعزیر، میزان آن را تعیین می کرد. در مواردی هم که در آن قانون و یا قوانین خاص دیگری، قانونگذار خود نوع و مقدار مجازات را تعیین کرده بود، دادگاه ها در حدود مقررات مبادرت به صدور رای می کردند. اما در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مجازات معاون جرم در ماده 127 این قانون پیش بینی شده و مجازات معاون در جرایم تعزیری نیز در بند ت این ماده به صورت مشخص و روشنی تعیین شده است. براساس بند ت ماده 127 در جرایم موجب تعزیر مجازات معاون یک درجه پایین تر از مجازات جرم ارتکابی است و براساس تبصره یک این ماده، مجازات معاون در جرایم تعزیری از نوع مجازات قانونی جرم ارتکابی است؛ مگر در مورد مصادره اموال، انفصال دایم و انتشار حکم محکومیت که مجازات معاون به ترتیب جزای نقدی درجه چهار، شش و هفت است. همچنین، در بند دو ماده فوق آمده است: در صورتی که به هر علت قصاص نفس یا عضو اجرا نشود، مجازات معاون بر این ماده اعمال می شود.

ارکان، معاونت، جرایم تعزیری، فقه امامیه، قانون مجازات