سالار منجم - دانشجوی کارشناسی ارشد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران
علی احمدی - دانشیار پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران
ولی اله محمدی - استادیار پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران

مطالعه تغییرات عملکرد و اجزاء عملکرد در شرایط تنش خشکی می‌تواند به شناسایی فاکتورهای موثر در مقاومت به تنش کمک کند. به منظور بررسی این عوامل اثر تنش خشکی در مرحله گلدهی بر صفات زراعی 6 رقم تجاری کلزای بهاره شامل ار.جی.اس 300، پ‌اف، هایولا 60، هایولا 308، هایولا 401 و هایولا 420 در قالب کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) در سال زراعی 1387-1386 مورد بررسی واقع گردید. رژیم آبیاری، عامل اصلی و ارقام موردمطالعه به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. تنش خشکی در مرحله گلدهی به صورت قطع آبیاری در این مرحله تا مشاهده پژمردگی برگها و رسیدن ظرفیت آب خاک به کمتر از 5/1- مگاپاسکال اعمال گردید. صفات مورد ارزیابی در طی این آزمایش شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، طول بوته، تعداد شاخه فرعی ، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و درصد روغن بودند که پس از رسیدگی کامل بوته‌ها و برداشت آنها مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد که در بین تیمارها از نظر صفات شاخص برداشت، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه و در بین ارقام از نظر صفات عملکرد دانه،‌عملکرد بیولوژیک ، شاخص برداشت و تعداد خورجین در بوته اختلاف معنی داری وجود نداشت. همچنین اثر متقابل تنش و رقم در هیچ کدام از صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری را نشان نداد. با اعمال تنش در مرحله گلدهی طول بوته، تعداد خورجین در بوته و در نهایت عملکرد دانه نسبت به شرایط شاهد کاهش چشمگیری یافت. تحت شرایط تنش در مرحله گلدهی ارقام هایولا 401 و هایولا 60 هر کدام با 1597 و 953 کیلوگرم به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه و ارقام هایولا 401 و پی‌اف با 61/43 و 31/40 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین درصد روغن را داشتند.

کلزا، تنش خاکی، گلدهی و دانه‌بندی