بررسی عوامل بی ثباتی در قفقاز پس از حوادث 11 سپتامبر

نوشتار حاضر سعی دارد به بررسی علل و عوامل بی ثباتی در قفقاز پس از حوادث 11 سپتامبر بپردازد. سوال اصلی این گونه مطرح شده است که مهم ترین عامل تاثیرگذار بر بی ثباتی در قفقاز پس از حوادث 11 سپتامبر چیست در پاسخ این فرضیه مطرح شده است که رقابت روسیه و آمریکا، مهم ترین عامل تاثیرگذار بر بی ثباتی در منطقه قفقاز پس از حوادث 11 سپتامبر است. نوع روش تحقیق نیز توصیفی تحلیلی است که سعی می شود با استفاده از نظریات نوواقع گرایی به پردازش موضوع پرداخته شود. منطقه قفقاز به دلیل شرایط خاص جغرافیای سیاسی وژیوپلتیک، مسایل سیاسی، تاریخی، نظامی و جامعه شناحتی، از نقاط بحران خیز و در عین حال مهم جهان محسوب می شود و موضوع امنیت در این منطقه، برای کشورهای پیرامونی، قدرت های بزرگ و سایر نقاط دنیا حایز اهمیت فراوانی می باشد. آمریکا که پس ازتجزیه شوروی خود را تنها قدرت هژمون در نظام بین الملل می داند و همواره با یک نگاه ویژه به آسیای مرکزی و قفقاز نگریسته است، بعد از 11 سپتامبر با بهانه مبارزه با تروریسم وارد حیاط خلوت روسیه شد و در این منطقه تمام تلاش خود را جهت محکم کردن جای پای خود از طریق بستن پیمان ها و اتحادهای نظامی، ایجاد پایگاه های نظامی و کمک های اقتصادی به کشورهای منطقه می کند. کشورهای تازه استقلال یافته نیز از ترس سلطه مجدد روسیه دست به دامن قدرت های دیگر شدند. این کشورها تجربه سیاسی لازم را برای اداره کشور ندارند و به خاطر کاستی هایی که از این موضوع سر چشمه می گیرد به آمریکا وابسته می شوند. می توان گفت که از یک سو کشورهای منطقه، روسیه را به عنوان یک تهدید امنیتی علیه خود به حساب می آورند بنابراین از آمریکا به عنوان یک نیروی دومی جهت کنترل روسیه استفاده می کنند. از سوی دیگر، منابع و ذخایر انرژی و موقعیت استراتژیک منطقه آسیای مرکزی و قققاز، حضور آمریکا در منطقه را پر رنگ کرده است و حساسیت روسیه به دخالت های واشنگتن در حیاط خلوت این کشور را می توان علت رویارویی دو کشور دانست. در مورد رویارویی آمریکا و روسیه در آسیای مرکزی و قفقاز دو سناریو قابل بررسی است : 1- سناریوی اول : بعد از بحران گرجستان، جنگ سردی جدید بین دو قدرت آغاز می شود و مسکو و واشنگتن در جهت رسیدن به اهداف خود با هم رقابت می کنند و شاید این رقابت ها در نقاط دیگر موجب درگیری شدیدتر شود. 2- سناریوی دوم : مسکو و واشنگتن در آینده سعی می کنند بدون به مخاطره انداختن روابطشان با یکدیگر رفتار کنند و به گونه ای عقلانی از کنار یکدیکر عبور کنند چرا که هر دو می دانند بازگشت به دوران گذشته منطقی نیست و از تکرار تاریخ جلوگیری می کنند.

Keywords:

آمریکا , بی ثباتی , روسیه , قفقاز , نو واقع گرایی