بررسی تاثیر تنوع سازی کسب و کار بر ریسک، سودآوری و نرخ بازده حقوق صاحبان سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

تنوع سازی یکی از عوامل تاثیر گذار در کاهش ریسک و افزایش سود شرکت ها می باشد. با توجه به نو پا بودن بازار بورس ایران معرفی شاخص مناسب برای اندازه گیری تنوع سازی و تاثیر آن بر سود، نقش قابل توجهی در هدایت شرکت ها در مسیر تولید ترکیب بهینه کالا و خدمات خواهد داشت. تحقیق حاضر به بررسی تاثیر تنوع سازی کسب و کار بر ریسک، سودآوری و بازده حقوق صاحبان سهام 125 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در غالب 7 صنعت ( صنایع فلزی، صنایع خودروسازی، کاشی و سرامیک، محصولات شیمیایی، ماشین آلات و تجهیزات، محصولات غذایی، محصولات دارویی )، در دوره زمانی 1381 - 1392 پرداخته است. بدین منظور از شاخص های هرفیندال-هریشمن، بتا، نرخ بازده دارایی ها و تقسیم سود قبل از مالیات به ترتیب برای اندازه گیری تنوع سازی کسب و کار، ریسک سیستماتیک، سودآوری و بازده حقوق صاحبان سهام استفاده گردیده است. در این بررسی از متد رگرسیون چند متغیره مبتنی بر داده های تلفیقی به روش حداقل مربعات تعمیم یافته ( EGLS ) استفاده شده است. براساس نتایج حاصله بین شاخص هرفیندال-هریشمن ( تنوع سازی کسب و کار ) و دو متغیر بتا و نرخ بازده دارایی ها رابطه معکوس و معناداری وجود دارد. طوری که یک واحد افزایش در این شاخص به ترتتیب باعث کاهش 6.68 و 0.327 واحد در شاخص بتا و سودآوری می شود. همچنین نتایج حاکی از آن است بین شاخص هرفیندال-هریشمن و نرخ بازده حقوق صاحبان سهام رابطه معکوس اما بدون معنایی وجود دارد. طبق یافته های تحقیق شرکت های بورسی باید از شدت ریسک گریزی خود بکاهند و بر تنوع محصولات خود بیافزایند.

Keywords:

بازده حقوق صاحبان سهام , تنوع سازی , ریسک , سودآوری , شاخص هرفیندال- هریشمن