مدیریت بحران خشکسالی در استفاده از منابع آب کشاورزی حوضه آبخیز زاینده‌رود در سطح مزرعه

حوضه آبخیز زاینده‌رود اصفهان به عنوان مهمترین منبع تامین آب بخش میانی فلات مرکزی ایران شاهد بروز بحران خشکسالی در گذشته و حال بوده و امنیت اقتصادی کشاورزان این حوضه با تنشهای شدیدی روبرو بوده است. مقابله با این بحران نیازمند اجرای سیاستهای تحت کنترل سازمانهای ذیربط در منطقه دارد. لازمه انتخاب اصولی این سیاستها آن است که جنبه‌ها و نتایج ممکن آنها با استفاده از مدل‌های مربوطه شبیه‌سازی و ارزیابی شوند. در مطالعه حاضر از روش برنامه‌ریزی ریاضی اقتصادسنجی (EMP)، برای کاربرد در بخشی از حوضه زاینده‌رود واقع در شهرستان اصفهان، استفاده شد. بر اساس نتایج حاصله که از اعمال سناریوهای مختلف کاهش عرضه آب بر مدل به دست آمد، نحوه مقابله بسته به شدت بحران و میزان محدودیتهای اعمال شده، متفاوت است. در زمان اعمال محدودیتهای کم و متوسط (سناریوهای کاهش 20 و 40 درصد موجودی منابع آب) با اعمال حداکثر 20درصد کم آبیاری به همراه تقبل کاهش عملکرد برای بعضی از محصولات و تغییرات سطح زیر کشت آنها می‌توان به حداقل کاهش در بازده برنامه‌ای منطقه دست یافت. با بروز بحرانهای شدیدتر (60 درصد کاهش موجودی منابع آب) اعمال کم‌ آبیاری می‌تواند تا کاهش سطح حداکثر 50درصد برای بعضی از محصولات نیز صورت پذیرد. بر این اساس، توصیه شد که در اعمال سیاستهای محدود کردن عرضه آب در شبکه‌های آب‌رسانی، قبل از هرگونه اقدامات شتابزده‌ای، به تجزیه و تحلیل روشهای حداقل کردن آثار منفی اقتصادی این سیاستها منطبق با روش اجرائی این مطالعه پرداخته شود. سپس، خروجی سد و عرضه آب در شبکه‌ها را بر اساس نتایج الگوی برنامه‌ریز ریاضی واقعی، تنظیم و توصیه‌های ترویجی لازم بر مبنای تغییرات میزان مصرف آب در مراحل مختلف کشت محصول صورت پذیرد.

Keywords:

آب , خشکسالی , کشاورزی , سیاست , کم‌آبیاری , برنامه‌ریزی ریاضی واقعی , اقتصادی سنجی