ملیحه بابایی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته صنایع دانشگاه صنعتی قم
محمدرضا مرجانی - استادیار دانشگاه صنعتی قم
فهیمه نوروززاده - کارشناس ارشد مدیریت صنعتی، کارشناس امور مالی شرکت ملی پخش فراوردههای نفتی منطقه قم

سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت یکی از دستگاه های نوین هزینه یابی خدمات است که نیازهایی از قبیل محاسبه صحیح بهای تمام شده خدمات، شناخت محرک های هزینه، برنامه ریزی عملیاتی و راهبردی و ... را برآورده می سازد. یکی از ویژگی های مهم این هزینه یابی این است که به دلیل استفاده از مبناهای تسهیم هزینه متناسب با هر فعالیت، به راحتی قادر به سنجش روش های نوین در محاسبه بهای تمام شده خدمات است و می تواند به ارایه خدمات بهتر توام با هزینه های کمتر منجر شود. نمونه مورد مطالعه در این مقاله، شرکت ملی پخش فراورده های نفتی منطقه قم بوده که در آن بهای تمام شده هر لیتر فرآورده ( نفت گاز، نفت سفید، بنزین و بنزین سوپر) در سال 95 با اعمال سیستم بها یابی بر مبنای فعالیت ABC محاسبه شد. بدین منظور از سه معیار مختلف که با استفاده از نظر کارشناسان احصا گردید، جهت تسهیم هزینه های مراکز فعالیت استفاده شد تا با مقایسه آن ها، دقیق ترین معیار تسهیم هزینه ها شناسایی گردد. این مقایسه با استفاده از آزمون آماری ویلکاکسون انجام گرفت. نتایج نشان می دهد بین مبناهای تسهیم هزینه 1و 2 شباهت و بین مبنای 3با مبناهای 1و 2 تفاوت وجود دارد که این یافته از نظر کارشناسان مربوطه نیز، مورد تایید می باشد. همچنین با استفاده از آزمون آنالیز واریانس دوطرفه تاثیر نوع فرآورده و روش های تسهیم هزینه و اثر متقابل این دو بر بهای تمام شده سنجیده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که نوع فرآورده و مبناهای تسهیم هزینه مختلف روی بهای تمام شده تاثیری ندارد و بهای تمام شده می تواند تحت تاثیرعوامل دیگر مانند هزینه های انجام شده، ماه مورد بررسی و... باشد.

فعالیت، بها یابی بر مبنای فعالیت، محرک های هزینه، شرکت ملی پخش فراورده های نفتی منطقه قم