عبدالعلی عادلپور - استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس
قدرت الله رهنما - کارشناس ارشد مهندسی عمران آب دانشگاه تبریز
میترا نظری - کارشناس مدیریت آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی فارس

کاهش رشد و عملکرد گیاهانی که با آب شور آبیاری می‌شوند به دلیل کاهش پتانسیل اسمزی محلول خاک در منطقه ریشه صورت می‌گیرد، زیرا با افزایش شوری و کاهش پتانسیل اسمزی در خاک، توانائی گیاه در جذب آب کاهش یافته، در نتیجه فرایند تبخیر و تعرق به خوبی انجام نمی‌شود و فعالیت گیاه از جمله عملکرد محصول هم کاهش می‌یابد. چشمه قلاتویه در فاصله 100 کیلومتری جنوب شرقی داراب به دلیل عبور از سازندهای زمین‌شناسی گچساران، آغاجاری و میشان دارای املاح زیاد بوده (EC=8700) و در صورت استفاده از آب آن بعنوان آبیاری، شرایط برای تجمع املاح فراهم می‌شود. به همین دلیل در این پروژه علاوه بر انتخاب خرما به عنوان درختی مقاوم به شوری، تلاش گردید تا اراضی انتخابی جهت کشت هم دارای بافتی درشت همراه با ضریب آبگذری بالا در نظر گرفته شود تا از این طریق ضمن خاکشوئی تا عمق ریشه، کاهش عملکرد محصول به حداقل برسد. برای این منظور از محل انتخابی جهت احداث باغ نخیلات، 6پروفیل خاک تهیه و تجزیه مکانیکی انجام گردید. خوشبختانه پروفیل‌های مذکور همگی دارای بافت شنی تا شنی لومی بوده و از ضریب آبگذری بالائی برخوردارند. متوسط دبی چشمه قلاتویه 300 لیتر در ثانیه بوده و با توجه به نیاز آبی خرما در منطقه و اهمیت خاکشوئی تا عمق ریشه (به میزان 25درصد آب آبیاری) می‌توان 200 هکتار از اراضی را به کشت خرما اختصاص داد. در این تحقیق اساس بر خاکشوئی با استفاده از آب چشمه قلاتویه بوده و نتایج بدست آمده حاکی از 17درصد کاهش عملکرد محصول خرما می‌باشد و در صورت استفاده از سیلابهای فصلی، پیش‌بینی می‌شود این کاهش عملکرد به حداقل و شاید صفر هم برسد. بنابراین نتیجه‌گیری می‌شود در اغلب پروژه‌ها می‌توان از عملیات خاکشوئی تا عمق ریشه بعنوان راه‌حلی مناسب جهت استفاده از آب‌های نامتعارف استفاده نمود.

چشمه قلاتویه داراب، آب تامتعارف، آبشوئی خاک و نخیلات