زهرا قربانی - دانشجوی کارشناسی ارشد سازه های آبی دانشگاه بیرجند
حسین خزیمه نژاد - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه بیرجند
یوسف رمضانی - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه بیرجند

جریان های غلیظ به عنوان یکی از مهمترین عوامل رسوبگذاری در مخازن سدها می باشند که با انتقال این رسوب ها به نزدیکی بدنه سد و یا تاثیر بر اجزای اصلی آن موجب ناکارآمدی سد پیش از زمان پیش بینی شده برای عمر مفید آن می گردند. این مشکل در مناطقی که فرسایش و دبی جریان های رسوبی در آنها زیاد است حادتر می باشد. رسوبگذاری در مخازن سدها علاوه بر کاهش حجم ذخیره آب، اثرات نامطلوب دیگری از جمله انسداد دریچه ها، تخلیه کننده های عمقی، خرابی تاسیسات توزیع آب شرب و کشاورزی، زیان به تاسیسات نیروگاه های برقابی و تجهیزات هیدرومکانیک نیز به همراه دارد. این تحقیق با بررسی تحقیقات مختلف در زمینه کنترل یا کاهش سرعت پیشروی جریان غلیظ به کمک موانع و زبری صورت گرفت. نتایج تحقیقات بررسی شده نشان می دهد که ایجاد مانع و زبری نقش مهمی در کنترل جریان غلیظ دارد. خصوصیات ظاهری مانع و کانال مثل ارتفاع مانع و شیب کانال و همچنین خصوصیات جریان ورودی مثل سرعت و دبی جریان بر عملکرد مانع موثر می باشد. با افزایش شیب کانال و دبی جریان، میزان تاثیر و عملکرد موانع کاهش یافته و افزایش ارتفاع مانع نیز تا حدی در کنترل جریان غلیظ موثر است. به طور کلی ایجاد موانع در مسیر جریان غلیظ، باعث کاهش سرعت پیشانی و بدنه و غلظت و ارتفاع جریان غلیظ می شود.

جریان غلیظ، موانع، سرعت پیشروی، غلظت