سیده اسما سجادی - کارشناس ارشد معماری داخلی، سیستان و بلوچستان، ایرانشهر

با توجه به نقش مهم و پرنگ بازارها در ایران به عنوان قلب تپنده هر شهر لزوم توجه بیشتر به این هویت ساز شهری دو چندان می شود. در ایران با گونه های مختلف بازار مواجه هستیم که با توجه به پیشینه منطقه، اقلیم ، کالاهای عرضه شده و عوامل متعدد دیگر دسته بندی می شوند در این میان توجه ارزشمندی به بازارهای تاریخی موجود شده و به بهترین شکل حفظ و احیا شده اند حال در این میان نوع دیگری از بازارها هستند که به صورت خودجوش و مردمی بدون برنامه ریزی قبلی و بدون طرحی از پیش مشخص شده توسط معماری چیره دست، شکل گرفته اند که در ابتدا این بازار ها به صورت موقت یا سیال بوده و به دلیل توانایی مالی ضعیف کسبه و شرایط تاثیر گذار دیگر با همان کالبد موقت به صورت دایم به حیاط خود ادامه داده اند و دچار معضلات و آسیب های بصری و کارکردی برای خود و محیط شهری شده اند. در این میان این کالبد ها به دست فراموشی معماران سپرده شده اند و با توجه به اینکه هنوز در رگ های این بازار ها حیاط و پویایی جریان دارد به همان شکل موقت خود دایر هستند. اکنون در شهرستان کوچکی از سیستان بلوچستان ایرانشهر یکی از این گونه بازار ها رنگی دگر به خود گرفته و بیشتر از نقاط دیگر کشور به نقطه طلایی شهر تبدیل شده. این بازار تبدیل به گنجینه ای برای مردم منطقه و گردشگران شده است ولی به دلیل شرایط فیزیکی نامناسب باعث شده مردم منطقه این فضا را تحدیدی برای سیمای شهری و یا عقب ماندن از عصر مدرن بدانند و دست به ساخت پاساژهایی بزنند که هیچ بویی ازفرهنگ و رنگ و لعاب این منطقه نبرده اند. در این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال که آیا این بازار می تواند در عصر مدرن با حفظ فرهنگ داد و ستد منطقه شکلی دیگر به خود بگیرد هستیم و روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش از نوع روش تحقیق کیفی بوده و برای گردآوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و برداشت میدانی استفاده شده است. رسالت یک معمار این است که با همه ی موانع و کمبود ها بتواند راه حلی را بیابد تا همه بتوانند در محیط و شرایطی استاندارد با کیفیت کالبدی مناسب به فعالیت های خود ادامه بدهند.. با توجه به اینکه این بازار دارای نقاط قوت بسیار جالب و قابل توجهی است می شود الگوی کهن مردمان در برپایی این کالبد را با توجه به اقلیم و مصالح بومی ودیعه گرفت و کالبدی باز آفرینی کرد که در خور این مردم و فرهنگ غنی و ارزشمند بلوچ باشد.

بازار، بازار مکاره، بازآفرینی، ایرانشهر، کیفیت مکان