محمد میرکی - دانشجوی کارشناسی ارشد آب و سازه های هیدرولیکی، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایران
یونس دانشبد - عضو هیات علمی گروه عمران، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایران

در این پژوهش با استحصال داده از رودخانه مند به تخمین ضرایب الگوهای مختلف هیدرولوژیکی درجه یکم در روندیابی سیل در آبراهه های طبیعی توسط روش های ترسیمی، حداقل مربعات، ضریب همبستگی و رگرسیون خطی اهتمام ورزیده شد و نتایج برآورد ضرایب هیدرولوژیکی (C1,C2,C3) با انجام عملیات روندیابی سیلاب مورد ارزیابی قرار گرفت. جهت این امر از معیارهای ارزیابی مختلفی نظیر درصد خطای کل، اختلاف دبی اوج مشاهداتی و محاسباتی، اختلاف گام زمانی دبی اوج، درصد تعدیل و تاخیر موج سیلابی و نهایتا درصد خطای کل و تفاوت دبی های مشاهداتی و روندیابی شده در هر گام زمانی بهره برده شد. نتایج این مطالعات نشان از برتری مشهود الگوهای حداقل مربعات و ضریب همبستگی در تخمین ضرایب هیدرولوژیکی درجه یکم دارد. از این رو توصیه می گردد جهت بهترین تطبیق بین دبی محاسباتی و مشاهداتی، در برآورد ضرایب از روش های مذکور بهره برده شود. همچنین روش حداقل مربعات دبی اوج را با کمترین خطا پیش بینی می کند و می تواند به طور اطمینان بخشی در برآورد ضرایب هیدرولوژیکی درجه یکم مورد استفاده قرار گیرد. از این رو توصیه می شود چنانچه در عملیات روندیابی سیل در رودخانه های طبیعی هدف طراحی ارتفاع سد، دبی خروجی سرریز، ارتفاع مورد نیاز در طراحی پل عبوری از عرض رودخانه و یا طراحی تونل های انحراف یا انتقال آب باشد از روش حداقل مربعات بهره برده شود و چنانچه هدف تعیین حجم سیل و مساحت تحت پوشش سیل در اراضی اطراف رودخانه و یا پیش بینی صحیح دبی در هر گام زمانی باشد از الگوی ضریب همبستگی استفاده شود. نهایتا متذکر می گردد نتایج مذکور از داده های رودخانه مند برداشت شده و تامیم آن به سایر زیرحوضه ها، سابقه تاریخی سیلاب های گذشته را با توجه به ژیومورفولوژی منطقه می طلبد.

رودخانه مند، هیدروگراف سیل، جریان غیردایمی، مدل های عددی، روندیابی سیلاب