انعکاس مفاهیم اسلامی در طراحی معماری مساجد معاصر

از منظر حکمت اسلامی، محسوسات عالم دو وجه دارند: یکی عالم صورت که عبارت است از آنچه می بینیم و دیگر عالم معنا و حقیقت، که با چشم سر دیده نمی شود. در حیطه ی هنر و معماری، توجه به وجه باطنی آثار و پدیده های هنری، منجر به نگرشی در طراحی معماری می گردد که معناگرایی نام دارد. نگرش معناگرا، تلاشی برای بیان آگاهانه ی معانی مستتر در پس کالبد معماری است و تلقی و تعریف معمار معناگرا از مقوله ی معنا نقش مهمی در نگرش معناگرایانه وی دارد. در این مقاله، با توجه به بسترهای فرهنگی و بومی، با بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی، مبانی و اصول تفکر و مفاهیم اسلامی، به عنوان منبع استخراج معانی موثر در معماری مسجد برگزیده شده و مفاهیمی چون توحید، عدالت، وحدت وجود و سیر آفاق و انفس، تجلی، وجوه انسان تبیین شده اند. در ادامه، نمونه هایی از ابزارهای معماری که می توانند در بیان مفاهیم اسلامی مورد توجه معناگرایان قرار گیرند، از جمله جهت، هندسه، نور، فضای تهی و ... مورد بررسی قرار گرفته اند.