صفیر مرغ قدسی بر سرشت عرشی آدمی با نگاه بر غزلیات حافظ

در هر متن عرفانی زبان رمز و شطح و تمثیل یکی از مهم ترین ابزار بیان احساسات و عواطف مفاهیم والای عالم تصوف ودلدادگی است نیز مضامینی چون آفرینش، هبوط، یادکرد مسکن مالوف ارواح آدمیان و جدایی از نیستان جان ها و پرواز روح و...، هماره بن مایه ی اصلی آثار و رسالات و دست نوشته ی بسیاری از اندیشمندان و شاعران عالم عرفان بوده است. خواجه شمس الدین محمدحافظ از این دست عارفانی است که در لباس شعر با زیور رمز و تمثیل شور و وجد عارفانه ی خود را بیان داشته و به پیروی از شعر شاعران پیش از خود و با تاسی از رسالهالطیرها در برخی ابیات غزل خود روح را چون پرنده ای می پندارد که از نزهتگه ارواح و عالم قدس به کالبد تن پیوند خورده و در قفس جسم گرفتار آمده است. در نتیجه این پرند هی مهجور صفیر بر می آورد و با دیگر مرغان نغمه سرایی می نماید و پیرامون جدایی از عالم ملکوت همچون نی بریده از نیستان شکایت ها سر می دهد. این نوشتار بر آن است که سفرنامه ی روح را از هبوط به عالم مادی و ناسوت تا بازگشت دوباره آن به عالم ملکوت آ نگونه که در کلام شاعر با بیان استعاری طرح گردیده است، بازنگری و بررسی نموده و در این مسیر با بیان اشتراکات و پیوندهایی که در تمثیل روح به پرنده می توان یافت، هدف نهایی و فرجام روح آدمی در صورت غزل عرفانی حافظ بازنمایانده شود.

Keywords:

حافظ , رمز و تمثیل , پرنده روح , صفیر , مرغ قدسی