خدابخش احمدی - استاد مرکز تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج)
فرشته پاک نژاد - کارشناسی ارشد مشاوره، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

تمایزیافتگی اعضای خانواده، یک شاخص کلیدی عملکرد خانواده است. در این راستا پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت شاخصهای تمایزیافتگی در خانوادههای تهرانی انجام شد. روش پژوهش از نوع آمیخته بود که با به کار بستن روش کیفی راهبرد اکتشافی زنجیرهای و رویکرد پدیدارشناختی و روشکمی همبستگی اجرا گردید. در این تحقیق که در سال 1395 انجام شد، ابتدا از طریق مصاحبههای اکتشافی، عناصر و مولفههای شاخصهای تمایزیافتگی در فرهنگ ایرانی استخراج و کدگزاری شدند. اعتبار شاخصهای بدست آمده از طریق روش دلفی با گروهی از متخصصین بدست آمد. 12 شاخصاصلی و 78 شاخص فرعی برای تمایزیافتگی در خانوادههای تهرانی شناسایی شد. سپس شاخصهای بدست آمده تبدیل به مقیاس شده و به طور موازی با مقیاس تمایزیافتگی تجدیدنظر شده اسکورون و اسمیت (2003 (بر روی نمونه 100 نفری از والدین شهر تهران اجرا شد. نتایج حاصل از مطالعه میدانی در سنجشوضعیت تمایزیافتگی، همبستگی مثبت به میزان 40/0 معنادار (001/0 P (بین این دو مقیاس را گزارش میکند. تمامی مولفههای مقیاس تمایزیافتگی برآمده از پژوهش، رابطه مثبت معنادار با یکدیگر داشته و همبستگی درونی دارند. در خانوادههای تهرانی شاخص هویت بالاترین رتبه و واکنشهای هیجانی پایینترین رتبه را به خود اختصاص داد. این رتبه بندی درقبال تمامی شاخصهای فرعی نیز ارایه گردید. نتایج بدست آمده نشان میدهد در رابطه با خانوادههای ایرانی برخی شاخصهای تمایزیافتگی از ارجحیت خاصی برخوردار است در حالیکه برخی شاخصها مورد توجه و تمرکز این فرهنگ و قومیت نمیباشد بنابراین، توجه به مبانی فرهنگی و اجتماعی در شناخت وضعیت تمایزیافتگی مهم است.

ایران، تمایزیافتگی، خانواده، شاخص