مریم آذرخشی - دانشجوی دکتری آبخیزداری ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
محمد مهدوی - استاد دانشکده منابع طبیعی ، دانشگاه تهران

کشور ما از جمله مناطق بلاخیز جهان می باشد . بلایای طبیعی از جمله زلزله ، سیل ، طوفان ، طوفانهای شن ، رانش زمین ، خشکسالی و ... سالانه خسارات جبران ن اپذیر جانی و مالی فراوانی را به جا میگذارد . در این میان وقوع سیل با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور که بخشهای عمده ای از آن را مناطق خشک و نیمه خشک فرا گرفته است نقش مهمی در تلفات ناشی از سوانح طبیعی به عهده دارد . افزایش فراوانی وقوع سیلاب در سالهای اخیر باعث شده که این پدیده طبیعی در کشور ما در بعضی از مواقع به یک پدیده مصنوعی تبدیل شده که ناشی از دخالتهای نا بجا و مدیریتهای نادرست انسان در حوزه های آبخیز می باشد .سیلابهای برق آسا سیلهایی هستند که در حوزه های آبخیز کوچک با شدت زیاد و مدت کوتاه اتفاق می افت ند . زمان تا اوج در هیدروگراف سیلابهای برق آسا کوتاه می باشد. بنابراین با شناخت عوامل موثر بر زمان تا اوج و زمان تمرکز حوزه ها مثل شدت بارش، شیب و طول آبراهه اصلی ، ضریب دو شاخگی ، نفوذپذیری خاک و ... می توان مناطق مستعد سیلابهای آنی را شناسایی کرد . در این مقاله به بررسی سیلاب مرداد 1380 گرگان پرداخته شده است .بررسی ها نشان داده که در این سیلاب بارش 150 میلمیتر در مدت 11 ساعت بارید که 50 میلمتر آن در یک ساعت باریده است . دبی پیک سیلاب به 3200 مترمکعب بر ثاینه رسید . فاکتورهای موثر دیگر بر وقوع این سیل تغی یر پوشش گیاهی طبیعی منطقه ، توسعه مناطق شهری و جاده سازی و ... است . لذا می توان با تعیین مناطق حساس و با نصب و تجهیز ایستگاههای هواشناسی و هیدرومتری در آنها به پیش بینی هیدرولوژیکی و هیدرو کلیماتولوژی سیلاب پرداخت و با استفاده از سیستم های هشدار سیل خسارات سیل را تا حد زیادی کاهش داد.

سیل ، سیل برق آسا ، زمان تمرکز ، مکان یابی، مناطق حساس