سیدحسین هاشمی

چگونگی سیر تفسیر در هر عصری نمایانگر سطح دانش و بینش و دامنه نیازهای فکری واجتماعی مردم، به طور کلی، نشانگر سمت و سوی حرکت اندیشوران مسلمان آن عصر به شمار می رود؛ زیرا قرآن در نگاه اسلامیان ارایه دهنده بینش صحیح درباره هستی و کنش برتر اجتماعی و اخلاقی است ومی بایست هرنیاز فکری و عملی را در زمینه های ارزشی و بنیادی، به ساحت بی نیاز وحی عرضه داشت و زلال هدایت و روشنی طریقت را از چشمه های همیشه جاری آن جست.پس از دوره شکوفایی تمدن اسلامی و حرکت نزولی دانش، بینش و منش جوامع اسلامی ، تاریخ اسلام شاهد سایه های سنگین سلطه های اقتصادی و فرهنگی کفر بر جغرافیای انسانی و منابع و ذخایر مسلمانان بودو بی صبرانه انتظار ظهور مصلحانی استعمار ستیز را برجان خود هموار می ساخت ، تا این که در قرن چهارده طلیعه های نوید بخش حرکتهای اصلاحی و نهضتهای بیدارگر آشکار گردید.این بار نیز مصلحان مسلمان، درمان درد خود باختگی، خود فراموشی، رخوت، گسستگی، بی دانشی و استبدادپذیری جوامع اسلامی را در شفای بازگشت به قرآن جست وجو کردند. البته این روی کرد بدان معنا نبود که به نوشتن تفسیر بپردازند، بلکه با نگاه و نیازی جدید به آستان بلند قرآن و آیات احکام الهام بخش آن روی آوردند. واین روی کرد، شالوده تفسیرهای جدیدی را براساس نیازنگری و پاسخ گویی به پرسشهای مسلمان معاصر، پی ریخت.