هاشم اسلامی

تفسیر المنار (تفسیر القرآن الحکیم) از تفاسیر نام آشنای قرن چهارده است. شهرت واعتبار این تفسیر بیش ازآن که معلول غنا، اتقان و دستاوردهای نوین تفسیری باشد، مرهون شخصیت محمد عبده است که از بنیادگذاران جنبش اصلاحی و از یاران وهمراهان سید جمال الدین بود.محمد عبده درآغاز اعتقاد داشت:(قرآن به تفسیر کامل وتمام جانبه نیاز ندارد، زیرا تفاسیر بسیاری برای قرآن نگاشته شده که برخی جبران کاستی دیگری را می کند، آنچه مورد نیاز شدید است تفسیر برخی از آیات است ، شاید که عمر نیز، مجال تفسیر تمام قرآن را ندهد.) تفسیر المنار1 /12اما بعدها به پیشنهاد و پافشاری گروهی ازمصریان از جمله رشیدرضا برآن شد تا در جامع الازهر تدریس تفسیر قرآن را آغاز کند. کار تدریس تفسیر قرآن او از اول محرم 1317 ،تا نیمه محرم 1323 به مدت شش سال ادامه یافت. دراین مدت عبده توانست از سوره حمد تا آیه 126 سور ه مبارکه نساء را تفسیر کند. به خاطر درگذشت عبده دراین سال، تفسیر او ناتمام ماند.پس از محمد عبده، رشیدرضا ادامه درس تفسیر استاد خویش را عهده دار شد وتا آیه 101 سوره مبارکه یوسف (آخر جزء دوازدهم قرآن) را تفسیر کرد واین بار نیز دست تقدیر ، با فوت رشیدرضا کاراین تفسیر را ناتمام گذاشت. بنابراین آنچه هم اکنون از تفسیر المنار در دسترس است ، همان تفسیر دوازده جزء قرآن است که در دوازده مجلد به چاپ رسیده است.