محمدهادی معرفت

تاویل، از ریشه (آل اولا = رجع رجوعا :بازگشتن) گرفته شده است و معنی: بازگرداندن می دهد. ازاین رو، تاویل و ارجاع به یک معنی هستند. جزآن که تاویل در امور معنوی بیشتر به کار می رود ؛مانند امور متشابهه: گفتار یا کردار، که قابل تاویل و توجیه باشد و ظاهر مشکو ک و شبهه ناک آن به سوی حقیقتی استوار هدایت می شود، یعنی ظاهر سرگردان آن را به آن سو باز می گردانند.پس تاویل، تفسیر و توضیحی است که علاوه بر رفع ابهام، دفع شبهه نیز می کند و بیننده یا شنونده را که حیرت زده است، درمقابل حقیقتی قابل قبول قرار می دهد.خضر، هنگامی که موسی بر کارهای شگفت انگیز او خرده گرفت، می گوید:(سانبوک بتاویل مالم تستطع علیه صبرا0 (کهف /78اکنون تو را، بر حقیقتی که نتوانستی بر ظاهر آن شکیبا باشی، آگاه می سازم.سپس درپایان گفتار خود افزود:(ذلک تاویل مالم تسطع علیه صبرا0 (کهف /82این بود، تفسیر و توضیح آنچه نتوانستی برآن شکیبا باشی.