سیدابراهیم سجادی

راز و رمز ادامه حیات دین و دین شناسی را در نقش سازنده و کارآیی بی بدیل آن در زندگی انسان باید جست وجو کرد. به همین دلیل حتی دین پژوهان عصر رنسانس و روشنگری به رغم هجوم مداومی که علیه دین و باورهای دینی داشته اند، نتوانسته اند ابعاد سازنده آن را نادیده انگارند و گفته اند: دین نظام یکپارچه ای از باورداشتها و عملکردهای مرتبط به چیزهای مقدس است؛ یعنی چیزهایی که جدا از چیزهای دیگر انگاشته شده و در زمره محارم به شمار می آیند. و این باورداشتها وعملکردها همه کسانی را که به آنها عمل می کنند در یک اجتماع اخلاقی واحد همبسته می کند. 1 رابرتسون اسمیت اظهار می دارد: دین دو کاربرد دارد؛ یکی تنظیم کننده و دیگری برانگیزاننده تنظیم رفتار فردی که برای خیرهمگان و یا به سخن دیگر برای خیر گروه اهمیت دارد. گناه، کنشی است که هماهنگی داخلی گروه را بر هم می زند، دین همین احساس اشتراک و وحدت اجتماعی را بر می انگیزاند. مناسک، بیان تکراری وحدت و کارکردهایی است که اشتراک اجتماعی را تحکیم می بخشد. 2 یکی دیگر از دانشمندان به نام رویل معتقد است دین ترکیبی از سه عنصر است: اعتراف به قدرت یا قدرتهایی که در حیطه اختیار ما نیست. 2 .ادراک مقهوریت نسبت به این قدرت یا قدرتها. 3 . درخواست ارتباط با این قدرت یا قدرتها... دین یعنی اعتقاد به یک چیز یا چند قوه مفارق از ما و مسلط بر ما که لازمه آن نیز سه چیز است:1 .تشکیلات و قوانین معین 2 .اعمال مخصوص 3 .نظامات خاصی که ما را به این قوه یا قوا مربوط می سازد.