حمید آگاه

در میان حقوقی که مکاتب و مذاهب و ادیان برای بشر قایل شده اند، حق حیات و زندگی به مثابه چشمه ای است که سایر حقوق از آن جوشیده و برآمده است.هر حقی که برای انسان در نظر بگیریم، و هر کمالی که انسان باید به آن برسد وابسته به حیات است. کسی که می خواهد مدارج کرامت و کمال انسانی را طی کرده به آخرین پله های تعالی صعود کند باید حیات داشته باشد. کسی که می خواهد از مواهب طبیعی و الهی در جهان بهره ببرد، بایدزنده باشد. به همین دلیل قرآن حیات را به سرمایه تشبیه کرده و هر نوع دستاوردی را که در برابر این سرمایه به دست می آوریم، داد وستد خوانده است؛ داد وستدی که گاه سودآفرین بوده و گاه خسران بار است.برای اینکه بتوانیم درباره حق حیات با اطمینان بیشتر سخن بگوییم، نخست لازم است حیات راتعریف کنیم؛ آیا حیات به قول فلاسفه و اهل منطق جنس و فصل دارد که بتوانیم برای آن حدی بیان کنیم یا اینکه حیات زیر مجموعه هیچ جنسی نیست، و در ذات خود منفرد است تا آنجا که یافته ایم، هر کسی که سعی کرده است حیات را تعریف کند از آثار آن سخن گفته است، برخی نیز تصر یح کرده اند که حیات قابل تعریف نیست؛ دست کم تعریف به حد، که تعریف به جنس و فصل باشد.