فردام دانر
محمدحسین محمدپور - کارشناس ارشد ادیان و عرفان تطبیقی

در متن قرآن کریم واژه های پیچیده ای وجود دارد که هر کدام در بافتهای مختلفی به کار رفته اند. یکی از آنها فرقان است. مفسران مسلمان متقدم و متاخر کوشیده اند با مسلم گرفتن منشا عربی این واژه، برای آن معانی گوناگونی مانند کتاب، تورات، انجیل و تمایز میان حق و باطل در نظر بگیرند. اما دانشمندان غربی برخلاف مفسران مسلمان، با تکیه بر روشهای ریشه شناختی تطبیقی زبانهای سامی، ریشه عربی برای این واژه قایل نیستند، بلکه آن را از پورقانا ی سریانی بهمعنای نجات دانسته اند. نویسنده با مقایسه دیدگاههای این دو گروه، ریشهای جدید برای فرقان پیشنهاد میکند و بر این باور است که برخلاف نظر آنها، این واژه تلفیقی از ریشه پورقانا به معنای نجات و پوقدانا ی سریانی بهمعنای فرمان است. در نقد و بررسی مدعای نویسنده به این نتیجه رسیدهایم که میتوان بر اساس بافت برخی از آیات که ناظر به کتب وحیانی است، ریشه اصیل عربی برای فرقان قایل شد و معنای نور برای آن در نظر گرفت و با توجه به بافت آیات دیگر که ناظر به نجات قوم بنی اسراییل و پیروزی مسلمانان بر مشرکان است، میتوان ریشهای آرامی/ سریانی برای آن در نظر گرفت.

فرقان/ تفاسیر اسلامی/ جداکننده حق و باطل/ پژوهشهای غربیان/ پورقانا (=نجات)/ پوقدانا (=فرمان)