ماندانا برقی
نادر بهرامی فر
عباس اسماعیلی ساری

امروزه بدلیل استفاده گسترده از آفت کش ها مقادیر عظیمی از این ترکیبات در محیط رها شده و وارد منابع آب، خاک، هوا و موجودات زنده می شوند. علیرغم ممنوعیت استفاده از آفت کش های آلی کلره، بدلیل کاربرد گسترده آن ها در گذشته. عدم تجزیه پذیری و تجمع زیستی آن ها در زنجیره غذایی، این آفت کش ها و متابولیت های آن در بدن موجودات زنده و محیط زیست آن ها پراکنده و قابل اندازه گیری هستند. در این تحقیق به منظور اندازه گیری و مقایسه مقدار آفت کش لیندان (γ- HCH) و متابولیت های آن مانند α,β-HCH ، از موی سر 56 زن باردار در شهرهای اهواز و نوشهر و روستاهای اطراف نوشهر نمونه گیری شد و پس از انجام مراحل استخراج و پاکسازی بر روی نمونه ها، به منظور شناسایی و اندازه گیری ترکیبات مورد نظر، محلول های بدست آمده از نمونه ها به دستگاه کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکارساز ECD تزریق شد. نتایج بدست آمده تفاوت معنی داری را میان غلظت مجموع ترکیبات مورد بررسی در موی مادران سه منطقه نشان نداد در حالی که نمونه های موی مادران ساکن روستاهای اطراف نوشهر با میانگین 14 نانوگرم در گرم مو دارای بیشترین غلظت از مجموع ایزومرهای α,β,γ-HCH بود و میانگین این ترکیبات در نمونه های اهواز و نوشهر به ترتیب برابر با 10/9 و 7/2 نانو گرم در گرم مو بود. ضمن اینکه آزمون های آماری تفاوت معنی داری میان غلظت γ-HCH در نمونه های متعلق به نوشهر و روستاهای نوشهر نشان دادند. هدف از این تحقیق بررسی تجمع زیستی ایزومرهای مختلف HCH در بدن مادران باردار شهرهای اهواز، نوشهر وروستاهای اطراف نوشهر است زیرا این ترکیبات می توانند موجب بروز آسیب های جدی به سیستم عصبی جنین شوند و به این ترتیب پایش اینگونه ترکیبات در بدن مادران ساکن نواحی مختلف ضروری به نظر می رسد.

،α,β,γ-HCH ،مو، زن باردار، کروماتوگرافی گازی، پایش