جعفر سخاوت - عضو هییت علمی دانشکده علوم اجتماعی ،دانشگاه علامه طباطبایی

اثر زندان بر زندانی معمولا با بررسی تکرار جرم پس از آزادی انجام میگیرد. در این بررسی اثر زندان بر زندانی از طریق سه متغیر مهم مورد تاکید جامعه شناسان مکتب کنترل مانند گاتافردسون (GottfredSOn) و هرشی(Hirshe) ارزیابی می شود. این سه متغیر که موجب همنوایی زندانی با جامعه می شوند عبارتند از: میزان پیوستگی زندانی با خانواده، با جامعه و تصویر از خود زندانی. متغیرهای مستقل در این بررسی به سه بخش تقسیم شده اند. خصوصیات فردی زندانی، وضعیت جرم و شرایط زندان. جمعیت مورد مطالعه، کلیه زندانیانی هستند که در طول یک هفته، یک روز در میان به دو زندان قصر و اوین وارد شده اند. این زندانیان در دو نوبت، یک بار بعد از ورود و یک بار بعد از دو و چهار ماه اقامت در زندان مورد مطالعه قرار گرفته اند. یافته ها حاکی از آنند که بین داشتن ملاقات کننده، فقدان پرونده محکومیت، متولد خارج از تهران بودن، و داشتن جرایم غیر مالی، با پیوستگی به خانواده همبستگی وجود دارد. توقف کمتر در زندان و عدم دریافت حکم محکومیت، با پیوستگی به جامعه همبستگی دارد. نوع زندان (زندان اوین)، داشتن ملاقات کننده و فقدان محکومیت قبلی، با تصویر از خود زندانی همبستگی نشان می دهد. غیر از همبستگی های پیش گفته، این بررسی نشان می دهد که زندان به مثابه یک سازمان بسته اجتماعی نمی تواند به هدف اصلاح زندانی و همنوایی او با جامعه و خانواده و ایجاد یک تصویر از خود مطلوب توفیقی یابد. تغییر شکال زندان از بسته به نیمه باز و باز و استفاده از شیوه های مدیریت اصلاحی در پایان توصیه شده است.

زندان؛ زندانی؛ همنوایی با هنجارهای اجتماعی