محمد سلماسی زاده - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز
برهان عباسی - کارشناس ارشد تاریخ عمومی جهان

درنه شهری بزرگ بوده که آثار آن امروز در منطقه کوهستانی دولیدر در شهرستان مرزی ثلاث باباجانی در استان کرمانشاه قرار دارد. این شهر پایتخت حکومت های درتنگ یا حلوان و بعد از آن باجلان در دوران صفویه وزندیه بوده که برخی آن را مرکز اولیه جاف ها میدانند.راولینسون با اطمینان آن را همان درنه میداند که بطلمیوس از آن نام برده و نیز خاطرنشان کرده که درصورتی که گیندس همان دجله باشد نام آن توسط هرودوت به صورت διà Δaρνɛων ثبت شده است. حاکم مشهور این شهر یعنی قبادخان از مشرق و مغرب تا جایی که کردها میزیسته اند، از جنوب تا لرستان و از شمال تا حدود مریوان حکومت میکرده است. او تنها شاه سلسله خود است که نام و سرگذشت گاه وارون او در اذهان مردم باقی مانده است. دیوارهای ضخیم قلعه ای بر فراز روستای درنه و بر روی کوه خریوان باقی مانده که به قلعه قبادخان مشهور میباشد. امروزه درنه روستایی است با دو خانوار بر کنار رود کوچک گزره در دامنه شمالی کوه خریوان و در دامن قلعه قبادخان. شهر درنه به چهار قسمت تقسیم میشده که حاکمان سه قسمت دیگر آن وکیل خوانده میشدند و تابع حاکم درنه بوده اند. این سه قسمت عبارتند از؛ کزی تحت امر باوتت، دنگی تحت فرمان بهرامبیگ گو و بردزنجیر تحت فرمان نوشیروان. سر انجام بیماری و سیل چنان شهر را در نوردید که برای همیشه آن را به تاریخ سپرد. ظاهرا بیشتر اهالی امروزی ثلاث باباجانی از بازماندگان ساکنان درنه و اطراف آن میباشند

درنه، قبادبیگ، درتنگ، قلعه قبادخان، ثلاث باباجانی