حسن دادخواه - دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید چمران، اهواز

قرآن کریم در محیطی پا به عرصه هدایت مردم نهاد که زبان عربی در اوج فصاحت و بلاغت قرار داشت و طبیعی است که زبان قرآن برای برقراری ارتباط با آنان از واژگان و تعبیرهای متعارف آن جامعه استفاده کند. از سوی دیگر، سروده های موسوم به چکامه های هفت یا ده گانه شاعران عرب پیش از اسلام که گنجینه شعر، ادب و فرهنگ مردمان آن روزگار به شمار می آید، به تنهایی نشان از غنی بودن زبان عربی پیش از نزول قرآن دارد. این مقاله در پی آن است تا با بررسی ارتباط زبانی میان آن چکامه ها و قرآن کریم، واژگان مشترکات میان آن دو و ظرفیت معنایی آن واژگان را مورد بررسی قرار دهد. از این رو با آوردن ابیات چندی از چکامه های برتر عرب و برخی آیات قرآن کریم، واژگان مشترک با بیان معنای آنها معلوم شده است. وجود تعداد قابل توجه از واژگان چکامه های عربی پیش از اسلام در قرآن کریم و شباهت معنایی میان آن واژگان، نشانگر چند واقعیت است؛ از جمله فصیح و قابل فهم بودن واژگان چکامه ها برای مردم آن روزگار، کم بودن فاصله زمانی میان زمان سروده شدن چکامه ها با زمان نزول قرآن کریم و درستی انتساب آن چکامه ها به پیش از اسلام می باشد.

قرآن کریم، چکامه های برتر عربی، واژگان مشترک