محمد صافحیان - استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

مساله حقانیت ادیان و نجات پیروان آن سابقه بس طولانی دارد. اما تدوین این بحث به قرن بیستم برمی گردد که توسط جان هیک و شاگردان او پایه گذاری شد. در پاسخ به این مساله رویکردهای مختلف پدید آمده که در این نوشتار به بررسی آنها پرداخته می شود. کثرت انگاران معتقدند تمامی ادیان و مذاهبی که در جهان وجود دارند، می توانند انسان را به حقیقت و نجات برسانند و موجب سعادت و رستگاری او شوند، هر چند که این ادیان، ادعاهای متفاوت و متعارضی نسبت به یک حقیقت داشته باشند. در این رابطه، دیدگاه جان هیک درباره کثرت گرایی دینی حقیقت شناختی، مورد نقد و بررسی قرار گرفته و در ادامه بحث دیدگاه قرآن و استاد مطهری در خصوص حقانیت ادیان تبیین شده است. به نظر ایشان، نگاهی وحدت گرایانه به ادیان و شرایع الهی وجود دارد و اسلام (تسلیم شدن) را تنها دین خدا ازآدم تا خاتم معرفی می کند، اما معتقد است که دین اسلام درطول تاریخ و در زمان های مختلف با جلوه های متنوعی (شرایع) بروزکرده و آخرین و کامل ترین جلوه آن با ظهور حضرت محمد(ص)، پیامبرخاتم، به بشر ابلاغ گردیده است.

انحصارگرایی دینی، شمول گرایی، کثرت گرایی دینی، حقیقت شناختی، وصف ناپذیری، حقیقت غایی