محمدحسین شیرافکن - دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن قم
علیرضا قایمی نیا - دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه ی اسلامی

از جمله مسایلی که از دیرباز در همه انحای نگرش تفسیری و در همه اعصار تا امروز، معرکه آرای مفسران قرار گرفته است، وجه ارتباط هدایت قرآن کریم به متقین می باشد. قرآنی که حکمت نزول آن هدایت عالمیان معرفی شده، به چه علت در آیه دوم سوره بقره هدایت آن به متقین نسبت داده شده است منظور از هدایت و متقین در این آیه چیست آیا این نسبت دال بر انحصار هدایت قرآن به متقین است نظرات مختلف مفسران را به دو بخش اصلی تقسیم کردیم. در مجموع، پنج نظر را در این دو بخش گنجاندیم و به بررسی اجمالی آنان پرداختیم. در این جستار، این نکته حاصل می گردد که نسبت هدایت به متقین دوسویه می باشد؛ یعنی چنان که هدایت بر متقین موثر است، تقوا نیز در کسب هدایت تاثیر بسزایی دارد و این نسبت بیانگر هدایتی خاص است. در هندسه معرفتی قرآن، هدایت نسبت به تقوا، سه موضع دارد. این سه ساحت باعث شده است که در ایجاد و شدت تقوا تاثیر بسزایی داشته باشد. با تدبر در مسایل بیان شده از ارتباط و هم آیی هدایت و تقوا نتایج متعددی حاصل می شود. می توان بیان داشت که متقین در مرحله ابتدا و استدامه نیاز به هدایت الهی دارد و از آن بهره جسته، در پرتو دو هدایت الهی قرار گرفته اند که از آن به هدایت اولیه و ثانویه یاد شده است.

هدایت، متقین، هدایت تامه، هدایت قرآنی