بیژن منصوری - استادیار مرکز آموزش های عمومی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران

قرآن کریم برخی از ویژگی های انسان را فطری و غیراکتسابی و مقتضای ذات و درون انسان معرفی می کند. یکی از این ویژگی ها، فطرت خداخواهی انسان است. در قرآن کریم، ساختار وجودی انسان، خدا آشنا و خداخواه است و این مسیله به هیچ وجه ناشی از یک سلسله عوامل بیرون از ذات و مسایل اجتماعی، تربیتی و جغرافیایی نیست. البته برای شکوفایی این ویژگی درونی باید هر انسانی سطحی از رشد شخصیتی را از سر بگذراند و به لحاظ رفتاری در وضعیتی سالم و اخلاقی باشد. در غیر این صورت، فطرت به شکوفایی نمی رسد و دچار انحراف می شود، هرچند در مواقع اضطرار و در بن بست ها، این ویژگی خود را نشان می دهد، اما اگر وضعیت روحی و رفتاری مطلوب نباشد، پنهان می شود و آدمی دچار حیرت و سردرگمی می گردد. برای این ویژگی فطری، البته یک سلسله دلایل عقلی نیز وجود دارد که مفسران به آن ها اشاره کرده اند. این ویژگی فطری هم با آموزه های وحیانی نسبت دارد و هم با عوالم پیشین که در این زمینه، اختلاف جدی میان مفسران وجود دارد.

فطرت، حنیف، تبدل ناپذیری، اضطرار، عالم ذر