ازاد عرفانی جاودانی
احمد خدادادی
بیتا آیتی

با استفاده از تکنیکهای تثبیت در خاک میتوان از گسترش آلاینده ها در خاک و محیط زیست جلوگیری نمود یا آنرا بتاخیر انداخت. مکملهایی که مانع گسترش و انتشار آلایندهها میشوند جلوی انحلال، نفوذ و قابلیت دسترسی بیولوژیکی عناصر کمیاب را توسط فرایندهای مختلف جذب شامل: جذب به سطح مواد معدنی، تشکیل کمپلکسهای پایدار با لیگاندهای آلی، رسوب در سطح و تبادل یونی کاهش میدهند. ترسیب بصورت نمک و همترسیبی هم میتوانند تحرک و انتقال آلاینده ها را کاهش دهند. این تکنیک میتواند جهت اصلاح مناطق و زمینهای آلوده شده توسط فعالیتهای صنعتی یا نخاله های معدنی، بهبود کیفیت خاک وکاهش انتشار آلایندهها بکمک عوامل تثبیتساز، بهردو صورت درمحلِ پروژه و خارج از محلِ آن بکار رود. در این مقاله تحرکگیری از شبه فلز آرسنیک و چهار فلز سنگین روی، سرب، کروم و مس مورد بررسی قرار میگیرد.گستردهترین مواد مکمل مطالعه شده جهت تحرکگیری آرسنیک مواد حاوی آهن هستند. تحرکگیری آرسنیک توسط جذب سطحی اکسیدآهن با جایگزینی گروههای هیدروکسیل سطحی و یونهای آرسنیک همزمان با تشکیل آرسنات آهن (III) و یا مواد معدنی ثانویۀ نامحلول رخ میدهد. تثبیت کروم، عمدتاً با احیاءکروم 6 ظرفیتی، دارای قابلیت انتشار بالا و سمی به کروم 3 ظرفیتی پایدار در طبیعت صورت میپذیرد. سرعت احیاءکروم در خاک، با حضورمواد آلی و آهن دو ظرفیتی تسریع میگردد. رسها، کربناتها، فسفاتها و اکسیدهای آهن معمولترین مکملهای بکار رفته جهت تحرکگیریِ مس بودهاند. مکانیزمهای پیشنهادی برای نگهداریِ مس، ترسیبِ اکسی هیدروکسیدها و کربناتهای مس ،تبادل یونی و تشکیلِ کمپلکس های سه گانۀ آنیونی- کاتیونی بر سطحِ اُکسی هیدروکسید های آهن و آلومینیوم است. بیشترِ مطالعات در مورد تثبیت سرب با بکارگیریِ مکملهایِ فسفریِ متفاوت که تحرک سرب را توسط تبادل یونی و ترسیبِ مواد معدنی از گونۀ پیرومورفیت کاهش میدهند ، انجام شدند. مکملهای فسفری و رسها براحتی ازانتشار روی در خاک جلوگیری به عمل آورند.

تثبیت، تحرک گیری، فلزات سنگین، ، سرب و روی، مواد مکمل، خاک