اردوان نیکنام - کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست گرایشآب و فاضلاب،کارشناس رسمی دادگستری
هوشنگ فرجی - استادیاردانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج
غلامرضا گودرزی - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز

فاضلابهای شهری دارای انواع آلاینده های شیمیایی نظیر مواد سمی و فلزات سنگین ومواد آلی مثل هیدروکربونها ، دترجنت ها، چربیها و روغنها و میکروارگانیزمهای زنده ای از قبیل ویروسها ، باکتریها و کلیفرمهای مدفوعی، پروتزوئرها و کرمها می باشندکه با ورود این فاضلابهای تصفیه نشده به محیط زیست و تماس با منابع آبهای سطحی و زیر زمینی و خاکها باعث آلودگی این منابع آبی با ارزش می گردند ودر صورت استفاده انسان از این منابع،خطر گسترش بیماریهای مختلفی بین مردم بوجود می آید که حداقل 21 مورد شیوع بیماری بوسیله سبزیهای آلوده به مدفوع یا فاضلاب خام گزارش شده است.این عوامل علاوه بر خطرهای مستقیمی که برای بهداشت عمومی دارند نتایجی از قبیل ایجاد مناظر زشت ، تولید بوهای ناخوشایند وحشرات ناقل و مزاحمی مانندپشه ها و مگس ها را نیز به همراه دارندکه با استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در کشاورزی می توان جدای ازکاهش این خطرات،در مصرف آب شیرین صرفه جویی کرد و با توجه به وجود مواد کودی در پسابها باعث حاصلخیزی زمینهای کشاورزی نیز گردید که درنتیجه صرفه جویی اقتصادی نیز در پی دارد.البته استفاده از فاضلاب خام یا با تصفیه ناقص در این امر می تواند مشکلات جدی به همراه داشته باشد.این استفاده زمانی معقول است که از نظر بهداشتی تدابیر حفاظتی مخصوصی اندیشیده شده باشد، که در این گفتار سعی خواهیم داشت که اثرات بهداشتی و عوارض سوء فاضلابهای تصفیه نشده را در محیط زیست و زمینهای کشاورزی درکشورهای درحال توسعه بیان کرده و جنبه های غیر بهداشتی آن را درکشاورزان و مصرف کنندگان محصولات کشاورزی ، بررسی نموده و با لحاظ روند رو به رشد شهرها در این کشورها و نیاز روزافزون ساکنین این شهرها به آب و موادغذایی، راهکارهای اصولی را برای دستیابی به وضعیت مطلوب بین استفاده از فاضلاب وکاهش خطرات احتمالی مورد بحث و بررسی قرار دهیم. استفاده مجدد از آب خاکستری و بازچرخانی آن بخصوص دربخش کشاورزی، بعنوان یکی ازاین راهکارهای اصولی مورد اجماع مجامع علمی بمنظور مقابله با بحران های کیفی و کمی منابع آب درکشورهای درحال توسعه یافته توصیه شده و دربسیاری ازاین کشورها به اجرا درآمده است،که به آن خواهیم پرداخت.

استفاده مجدد، فاضلاب خام، پساب، محیط زیست، آّب خاکستری