سیدحمید احمدی - استادیار، پژوهشگر و رییس مرکز مطالعات خشکسالی، دانشگاه شیراز
علیرضا سپاسخواه - عضو پیوسته فرهنگستان علوم و استاد بخش آبیاری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، جمهوری اسلامی ایران.

در پی بروز خشکسالی در اغلب مناطق جهان از جمله ایران و در حکم یک راهکار عملی برای مقابله با خشکسالی، استفاده ازسامانههای آبیاری زیرفشار گسترش یافته است. به دلیل سهولت گسترش این سامانههای آبیاری، شرایطی پیش میآید که بهرهبرداری از منابع آبهای زیرزمینی سرعت بیشتری بگیرد و زنگ خطری برای پایداری آنها باشد و در عمل، نیل به اهداف اصلی در صرفه جویی واقعی آب در سطح حوضه آبریز و آبخوان میسر نگردد. نتایج واکاویها نشان داد که به شرط طراحی و اجرای اصولی و دقیق سامانههای آبیاری زیر فشار توام با شناخت کافی از اقلیم منطقه مورد نظر، میتوان به راندمان بالا در آبیاری دست یافت. بنابراین، با توجه به اقلیم گرم و خشک سرزمین ایران اجرای آبیاری موضعی در مقایسه با آبیاری بارانی ارجحیت دارد. همچنین به منظور جلوگیری از اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی ناشی از توسعه سامانههای آبیاری زیر فشار و بروز اثر جهش لازم است تمهیداتی اساسی و اصولی اندیشیده شود که از مهمترین آنها میتوان به جلوگیری از افزایش سطح زیرکشت، افزایش قیمت آب به حد بازدارندگی، کاهش حجم آب تحویلی به کشاورزان، تغییر الگوی کشت به همراه کمآبیاری، اعمال روشهای بهزراعی و واردات آب مجازی اشاره کرد

اثر جهش، صرفه جویی واقعی آب، مقیاس حوضه آبریز، مقیاس مزرعه