چالش های سازه ای گلخانه ها در ایران

در سالهای اخیر، ساخت گلخانه ها برای تولید محصولهای کشاورزی بهدلیل امکان کنترل عاملهای تاثیرگذار بر محیط مانندتغییرهای دمایی، جلوگیری از پدیده های سرمازدگی و گرمازدگی، استفاده بهینه از منابع آب و خاک، امکان کاربرد مناسب کود و سم، امکان تولید در خارج از فصل و نیز افزایش کمیت و بهبود کیفیت محصول، جایگاه ویژهای به این نوع از تولید بخشیده و کشت گلخانهای در حکم یک روش تولید متفاوت با بهره وری بالا رو به گسترش است. در اصل،گلخانه های تجاری با هدف تولید انبوه و اقتصادی انواع گیاهان زینتی، سبزیها، صیفی ها و میوهها ایجاد میشوند. به منظورآماده شدن شرایط محیطی مناسب درون گلخانهها، گزینش محل مناسب، نوع سازه، پوشش و وسایل بهکار رفته در آنها، مدیریت و چگونگی بهرهبرداری از گلخانهها اهمیت اساسی دارند. مساحت غیراقتصادی، جهت جغرافیایی نادرست ساخت گلخانهها، ابعاد هندسی نامناسب، سطوح تهویهای نامناسب نسبت به مساحت گلخانهها، مکان قرارگیری نامناسب دریچه های تهویه، استفاده از مصالح و پوش شهای غیراستاندارد، مستحکم نبودن سازه ها در برابر عاملهای محیطی مانند باد و برف و کمدوامی سازه ها را می توان از مشکلهای عمده در برخی از سازه های گلخانه ای کشور نام برد. این مشکلها باعث کاهش قابلیت کنترل عاملهای محیطی و در نتیجه،کاهش بهره وری در تولید گردیدهاند. در این نوشتار، همراه با ارایه و واکاوی شاخصهای فنی سازهای مورد نیاز در گلخانهها برای رسیدن به کمینه استانداردهای لازم، نتایج بررسی موردی انجام شده در سال 1392 در سه استان خوزستان، بوشهر و فارس ارایه شدهاند. نتایج این بررسی نشان از آن داردکه بیشتر گلخانه های احداث شده در استان خوزستان در حد و اندازه استاندارد نبوده و با معیارها و مبانی مهندسی همسو نیستند. همچنین؛ همراه با ضعف موجود در بیش از نیمی از سازههای بررسی شده استان بوشهر، تفاوتهای سازهای و وسایل کنترلی مشاهده شده در گلخانههای این استان کم است و معنیدار نیستند. به تازگی، استفاده از گلخانههای استان بوشهر برای تولید نشای سبزی و صیفی و نیز نهال بارده و ارسال آنها به دیگر استانهای کشور معمول شده است. این نوع کاربری، ضعف سازهای و وسایلی گلخانههای موجود در استان بوشهر را تا حدی تعدیل کرده است. از سوی دیگر، تفاوتهای سازهای و وسایل کنترلی مشاهده شده در گلخانههای بررسی شده استان فارس نیز کم بود و معنیدار نبودند، در ضمن ضعف شاخصهای فنی یاد شده در حدود نیمی از سازههای گلخانهای این استان با توجه به گوناگونی اقلیمی آن مشهود بود

Keywords:

استانداردهای گلخانه , بهره وری آب , بهره وری انرژی , شاخصهای فنی