سعید اعظمی - دانشجوی دکتری روان شناسی دانشگاه سمنان
سیاوش طالع پسند - دانشیار علوم تربیتی دانشگاه سمنان
مرتضی نظیفی - استادیار روان شناسی دانشگاه بجنورد
اسحاق رحیمیان بوگر - دانشیار روان شناسی بالینی دانشگاه سمنان

اختلال نارسایی توجه/ بیش­فعالی به عنوان یک اختلال عصبی- رشدی، علاوه بر نشانه­های رفتاری خاص با نقص در کارکردهای شناختی همراه است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه­ی اثربخشی دو رویکرد توانبخشی شناختی- حرکتی و دارو درمانی در بهبود کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی انجام شد. این یک مطالعه نیمه­ آزمایشی با سنجش­های پس­آزمون و پیگیری بود که در یک طرح یک­سر کور سه گروه را باهم مقایسه می­کرد. 48 کودک مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی به شیوه نمونه­گیری ملاکی انتخاب و بر اساس شدت اختلال همتا شده و به طور تصادفی به سه گروه توانبخشی شناختی- حرکتی (16 نفر)، دارو درمانی (16 نفر) و کنترل فعال (16 نفر) گمارده شدند. تمام شرکت­کنندگان توسط فرم کوتاه سه خردآزمونی هوش وکسلر کودکان- تجدیدنظرشده و آزمون­های رنگ-واژه استروپ، برج لندن و رمزنویسی وکسلر مورد آزمون قرارگرفتند و والدین آنها، این کودکان را با پرسشنامه علایم مرضی کودک-4 (CSI-4) رتبه­بندی نمودند. داده­ها با استفاده از تحلیل ورایانس چند متغیری و آزمون­های تی وابسته با تصحیح بن فرونی به عنوان آزمون­های تعقیبی، تحلیل شدند. توانبخشی شناختی حرکتی به طور معناداری منجر به تغییرات موثر و پایدار در عملکرد آزمودنی­ها در مولفه­های کارکرد اجرایی اعم از بازداری پاسخ، برنامه­ریزی و سرعت پردازش شد و تنها در مولفه سرعت پردازش، تغییرات ایجاده شده در مرحله پیگیری افت معنادار به سطوح پایین­تر را نشان داد. بعلاوه، با وجود عملکرد بهتر کودکان گروه توانبخشی شناختی- حرکتی نسبت به گروه دارودرمانی، تغییرات ایجاد شده به لحاظ آماری معنادار نبود. به طور کلی این یافته­ها بیانگر آن بود که توانبخشی شناختی- حرکتی رویکرد اثربخشی در درمان اختلال نارسایی توجه/بیش­فعالی است و می­توان از آن به عنوان یک فن­درمانی مکمل دارودرمانی استفاده کرد.

اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی (ADHD), توانبخشی شناختی- حرکتی (CMR), دارو درمانی, کارکرد اجرایی