مریم طالبیان - دانشجوی دکتری تخصصی برنامه ریز درسی، رییس مرکز آموزش فنی و حرفه ای الزهرا بابل/ امیرکلا
لادن سلیمی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساری
زهرا اکبرزاده - دانشجوی دکتری تخصصی برنامه ریزی درسی، مدیر مجتمع آموزش و پرروش آمل
مریم نعمتی - دانشجوی دکتری تخصصی برنامه ریزی درسی، کارشناس مسیول، دانشگاه علوم پزشکی مازندران

پس از دوره نسبتا طولانی تمرکز گرایی و با آغاز تجارب تمرکز زدایی از دهه 70 به این سو، دولت ها به نظام های متمرکز و غیرمتمرکز در حال نوسان بوده است. از آنجایی که تمرکز زدایی عمدتا ریشه در عرصه سیاسی و اقتصادی دارد، بنابراین تمرکز زدایی از این عرصه های نظام برنامه درسی و آموزشی رخنه کرده است. مشکلاتی نظیر کمبود نیروی انسانی متخصص، جهانی شدن ومقاومت از طرف مدرسان موجب توجه دوباره دولت ها به تمرکز گرایی به منظور ارتقای کیفیت آموزش و رفع این مشکلات شده است. گذر نظام برنامه ریزی درسی ایران به سمت عدم تمرکز در طراحی و تدوین برنامه های درسی که در حقیقت نوعی فلسفه عمل در سطح مفهومی وادراکی نیز هست، امری حتمی است؛ اما فرایند تغییر به سمت تمرکز زدایی و ایجاد انعطاف نامحدود نیست و با موانع و محدودیت هایی روبروست که در این مقاله با روش تحلیلی ضمن تبیین تمرکز گرایی و تمرکز زدایی به ویژه در عرصه آموزش عالی و نظام برنامه درسی، به علل عمده انحراف از هدف اصلی تمرکز زدایی، از جمله توجه بیش از حد به مسایل حاشیه و توجه کمتر به مسایل کیفی و محتوایی پرداخته شد. نتایج این مطالعه نشان داد که در زمان حاضر با توجه به شرایط منابع انسانی در نظام آموزشی از بعد تخصص و مهارت و آمادگی های اولیه، واگذاری اختیارات تصمیم گیری و برنامه ریزی به طور کامل، به ویژه در حیطه برنامه های آموزشی و درسی، راهکار مناسبی در جهت پاسخگویی به نیازهای موجود نخواهد بود. چنین امری لازم است به صورتی تدریجی و به ترتیب از مراحل بالاتر، نظام آموزشی آغاز گردد و از استانهای آغاز شود که در این رابطه از آمادگی بیشتری برخوردارند. همچنین از دوره های تحصیلی همچون آموزش عالی و متوسطه که از آمادگی بیشتری برخوردار هستند انتقال قدرت صورت گیرد.

نظام متمرکز، نظام غیرمتمرکز، برنامه آموزشی و درسی، نظام آموزشی ایران، آموزش عالی